Notiqlik turlari va nutq madaniyati. Reja

Tashviqotchi nutqi – nutqning bu ko‘rinishi o‘zining
sodda, oddiy suhbatga yaqin, har bir auditoriyaning sharoiti va talabiga
mosligi bilan xarakterlanadi. Mavzu turlicha, suhbat o‘tkazish ham turli
usullarda o‘tkazilishi mumkin.

Ilmiy-ommabop nutq o‘ziga xos xususiyatlarga ega. Nutq usulini
sun’iy ravishda bir qolipga solib bo‘lmaydi.


9. Ilmiy-ommabop nutqlar muayyan talablarga javob berishi, ya’ni har bir ma’ruza ilmiy asosga va g‘oyaviy yo‘nalishga ega bo‘lishi, aniq dalil va hujjatlarga asoslanishi masalani tarixiy jarayonga bog‘liq holda yoritishi, qiziqarli va ixcham bo‘lishi shart.
II. AKADEMIK NOTIQLIK
Akademik notiqlik o‘zining akademizmi, ya’ni ilmiyligi bilan, yuksak talabchanligi bilan xarakterlanadi. Akademik notiqlikning eng muhim xususiyati ilmiy dalillarning
kuchliligi va uning muayyan fan tarmog‘ining mohiyatini yechishga
bag‘ishlanganligidir. Biror fanga xos bo‘tgan barcha asos va
qonuniyatlar to‘la ilmiy tarzda yoritib beriladi. U bir necha ko‘rinishga ega:

1.O‘quv yurtlari ma’ruzalari o‘z aniqligi, ilmiy muntazamligi,
faktlarga asoslanganligi va muayyan predmet qonuniyatlarini yoritib
berishga bag‘ishlanganligi bilan xarakterlanadi.

2.Ilmiy ma’ruza – muayyan sohada qilinayotgan ishlar, ilmiy tajribalar haqidagi xulosalar yoki qilinajak ishlar haqidagi rejalar: dastlabki tug‘ilgan g‘oyalar, gipotezalar bayonidan iborat. Ilmiy ma’ruza tinglovchilar auditoriyasi tor bo‘ladi. Ilmiy ma’ruza - siyosiy sharhga monand bo‘lib, agar siyosiy sharhda e’tibor siyosiy-ijtimoiy hodisalarga jalb etilsa, ilmiy ma’ruzada e’tibor muayyan ilmiy yutuqlarga, ixtirolar bayoni hamda xulosasiga qaratiladi.

3.Ilmiy axborot – akademik notiqtikning bu ko‘rinishi avval
qilinayotgan ishlar haqida muayyan darajadagi mutaxassis, javobgar va
rahbar shaxslarni xabardor qilishni ko‘zda tutadi.