Norova nasiba baxtiyor qizi "kecha va kunduz" romanining matniy struktural tahlili

4-paradigmatik qator 

Eshon 

Razzoq so`fi 

Eshonning boshqa muridlari 

 

 Zikr  etilgan  ushbu  obrazlarni  yigirmanchi  asr  boshlarida  Turkistonda  avj 

olgan  ruhiy-ma`naviy  qoloqlik,  jaholat,  manqurtlik  dunyoqarashi,  mutaassiblik 

kabi  salbiy  jihatlar  bir  qatorga  jamlagan.  Biz  o`z  ishimizning  hajmi 

chegaralanganligi  bois  keyingi  paradigmatik  qatorlarni  batafsil  matniy-struktur 

tahlil  imkoniyatiga  ega  emasmiz.  Biroq  ana  shu  qatorlarning  o`zi  ham  roman 

g`oyaviy-badiiy konsepsiyasini ko`rsata oladi. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 2.2.Sintagmatik munosabatlar 

       Sintagmatik  munosabatlar  o`xshashlikka  emas,  qo`shnichilikka  asoslanadi. 

Rolan  Bart  o`z  kitobxonlariga  sintagmatik  munosabatni  yaxshiroq  tushuntirish 

uchun  "Belgi  munosabatlari"  nomli  maqolasida  quyidagi  uchta  narsani  misol 

sifatida keltiradi: 

1) 

ko`ylak;            

2) 

galstuk; 

3) 

pidjak 

Ushbu kiyimlar alohida-alohida olib qaralganda bir-biriga mutlaqo o`xshash, 

yaqin  emas.  Lekin  ular  bir  odam  tomonidan  kiyilganda  va  bog`langanda  yagona 

kompozitsion butunlikni yuzaga keltiradi. Ularning biri ikkinchisini albatta taqozo 

etadi. Ko`ylak bo`lmaganda, galstukni bog`lashning iloji yo`q. Ko`ylak va galstuk 

esa pidjak kiyishni talab qiladi.  

 Badiiy  matnda  ham  xuddi  shunday  holatni  ko`ramiz.  Bir-biriga  yaqin, 

aloqador  bo`lmagan  badiiy  obrazlar  badiiy  badiiy  matn  taraqqiyoti  davomida  bir-

birini to`ldirib, matn aloqalari, bir butunligini yuzaga keltirish ishiga xizmat qiladi. 

"Kecha  va  kunduz"  romani  badiiy    matnida  ham  o`zaro  o`xshash  bo`lmagan, 

ammo  bir-birini  to`ldirib,  aniqlashtirib  boradigan  bir  qancha  badiiy  obrazlar  bor. 

Mana  shunday  obrazlar  bilan  ayrim  sintagmatik  qatorlarni  yuzaga  keltiramiz  va 

matniy tahlilni davom ettiramiz.