Norova nasiba baxtiyor qizi "kecha va kunduz" romanining matniy struktural tahlili

1.Narrativ kod  - bu qiziqish kodidir.Har qanday  badiiy  matn sarlavhasida 

albatta 

narrativ 

kod 

bo‘ladi.Matn 

har 

doim 

e‘tiborda 

bo‘lishni 

xohlaydi,kitobxonlarning  jalb  qilinishini  istaydi.Masalan,  ―O`tkan  kunlar‖, 

―Mehrobdan  chayon‖,  ―Kecha  va  kunduz‖,  ―Qizil  va  Qora‖,  ―Urush  va  tinchlik‖ 

kabi.    O‗zbekiston  xalq  shoiri  Abdulla  Oripovning  ―O‗zbekiston‖  she‘rida        

shunday satrlar bor.

 

Amerik a sehrli diyor, 

 

Uxlar edi Kolumb ham hali. 

Osmon ilmin yaratdi ilk bor 

Beruniyning aql mashali. 

Kolumbda bor alamim manim. 

O‗zbekiston vatanim manim! 

Ushbu  parchadagi  Amerika  sehrli  diyor,  Kolumbda  bor  alamim  manim 

jumlalarida  narrativ  kod  bor.Chunki  Beruniy  o‘zining  ―Hindiston‖asarida 

Hindistonga  qilgan  sayohatida  hindlar  unga  okean  ortida  bir  quruqlik  borligini 

aytishgan. 

---

Yoki  Abdulla  Qahhor  bir  hikoyasini  ―Dahshat‖deb  nomladi.Nima  uchun 

boshqa  nom  emas,aynan  DAHSHAT  deb  atadi,hikoyaning  butun  bir  dahshati 

nimada  edi?  O`z-o`zidan  o`quvchini  nomning  o`zi  qiziqtirib  qo`yadi.  Tohir 

Malikning ―Shaytanat‖ asarining nomlanishida  ham narrativ kod bor. 

2.Jumboq kodi - bunda biror voqea,hodisa yoki bahs kabilar haqida axborot 

beradi.Masalan,  Abdulla  Qahhorning    ―O`g`ri‖  hikoyasini  barchamiz  sevib 

o`qiganmiz.Anashu hikoyadagi kampir tong qorong`usida xamir qorgani turishi va 

ho‘kizidan  xabar  olishi  hamda  ho`kiz  yo`qolganligi  haqida  bahslar  nazarda 

tutiladi.Ma‘lum bo‘lgan voqea haqida xabar beradi.