Noorganik moddalar kimyoviy texnologiyasi


Sulfat kislotasi va oltingugurt uch oksidini suv bilan birikmalarining kristallanish temperaturalari



Download 4,95 Mb.
bet14/181
Sana31.01.2022
Hajmi4,95 Mb.
#419596
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   181
Bog'liq
NMKT Maruza

Sulfat kislotasi va oltingugurt uch oksidini suv bilan birikmalarining kristallanish temperaturalari
3.1- jadval

H2SO4*nH2O

SO3*mH2O

H2SO4,%

SO3(ozod)%

Kristallanish temperaturasi.oC

Н24*4Н2О

SO3*5H2O

57,6




-24,4

Н24*2Н2О

SO3*3H2O

73,2




-39,6

Н242О

SO3*2H2O

84,5




+8,48

H2SO4

SO3*H20

100




+10,37

H2SO4*SO3

2SO32О

110,1

44,95

+35,85

H2SO4*2SO3

3SO3*H2O

113,9

62

+1,2


Kontakt usuli bilan sulfat kislota ishlab chiqarish
Sulfat kislota ishlab chiqarish beshta bo'limni o'z ichiga oladi:

  • Pech bo'limi (bunda quruq SО2 hosil bo'ladi).

  • Yuvish bo'limi (bunda SO2 gazi ho'l usul bilan tarkibidagi qo'shimchalardan, ya'ni H2SO4 ning tomchilaridan, suv bug'laridan va kontakt zaharlaridan to'liq tozalanadi).

  • Kompressor bo'limi (bunda tozalangan gaz so'rib olinib, kontakt apparatiga yuboriladi).

  • Kontakt bo'limi (bunda SO2, gazi katalizator bilan ta'sirlashib — to'qnashib SO3, ga aylanadi).

  • Absorbsiya bo'limi (bunda SO3 suvga yuttiriladi va H2SO4 ga aylantiriladi).

SO2 gazini tozalash. Kolchedanni kuydirib olingan kuyundi gazlari tarkibida SO2 (16 % gacha, odatda 7-9 %), O2 (9-11 %), kuyundi changlari (200 g/m3), qaynovchi qatlamda kuydirilganda kuyundi changlari asosan temir oksidi; ozroq temir sulfidi, mis sulfidi, As2O3 mishyak oksidi, SeO2 selen oksidlarini ushlaydi. Bular katalizator «zaharlari» bo'lib, katalizatorni tez yaroqsiz holga keltiradi. Shuning uchun ham SO2 barcha qo'shimchalardan tozalanishi kerak. Kuyundi gazlari eng awalsiklonlarda tozalanadi (siklon apparati jadvaliga qaralsin), so'ngra gaz issiqligidan bug' hosil qilish uchun (gaz issiqligi 400°C bo'ladi), bug' qozonlariga yuboriladi va harorati ancha pasaygach, quruq elektrofiltrlar orqali o'tkaziladi. Bu apparatlarning hammasi zavodning pech bo'limidajoylashgan bo'ladi. Kuyundi gazlarning tarkibidagi qo'shimchalar siklon apparatidan o'tgach 20 g/m3 qoladi. Qolgan changlar juda mayda bo'lib, ular elektrofiltrdan o'tgach 0,1 g/m3 qoladi, xolos.
SO2 ni chang zarrachalaridan hamda As2O3, SeO2 lardan batamom tozalash maqsadida, (ayniqsa, As2O3, SeO2 lar katalizatorni qaytmas qilib zaharlaydi) gaz (SO2) yuvuvchi minoralarda maxsus tozalanadi. Unda gaz ho'llanadi va 30—50°C haroratgacha sovitiladi. Natijada gazda tuman, ya'ni juda mayda suv tomchilari hosil bo'lib, kondensatsiyalanib ajralib chiqadi. Bu tomchilarda SO, va As2O3 lar erigan bo'ladi. Shunday yo'l bilan katalizator zaharlaridan gaz batamom tozalangach, quritgich minoralarda 93-95% li sulfat kislotada quritiladi. So'ngra toza va quruq gaz kompressori yordamida kontakt bo'limiga yuboriladi.
Oltingugurt (IV) oksidini kontakt usulida oksidlash. SO2 ni SO3 ga oksidlash sulfat kislota ishlab chiqarishning eng asosiy bosqichidir. Shuning uchun ham sulfat kislota ishlab chiqarishning bu usuli kontakt usuli deb ataladi. Kontakt bu to'qnashuv degan ma'noni anglatib, SO2 gazning katalizatori bilan to'qnashuvini bildiradi. S02 ni kontakt usulida SO3 ga aylantirish geterogen ekzotermik katalfzga tipik misol bo'la oladi. Bu reaksiya gaz hajmini kamayishi bilan beradigan qaytar ekzotermik jarayonidir.
2SO2+O2→ 2SO3+189kj (500 at)
Shuning uchun ham Le-Shatele pirinsipiga muvofiq bu reaksiya muvozanat haroratning pasayishi va bosimning ortishi bilan SO3 hosil bo'lishi tomon siljiydi. Ammo sulfat kislota ishlab chiqarishda yuqori bosim qo'llanilmaydi, chunki SO2 va kislorodning konsetratsiyasi kuyundi gaz tarkibida 20% dan oshmaydi. Qolgan 80 % gaz azotdan iborat bo'lib, bunday aralashmaga yuqori bosim qo'llash bosimni hosil qilish xarajatlarini qoplaymaydi.
Kontakt massasi har 4 yilda bir marta almashtiriladi. Коntakt massaning yuqori aktivligiga va unda maqbul haroratni saqlashga qaynovchi qavatli katalizatorli apparatlardan foydalanilgandagina erishish mumkin. Bunday apparatlarda qaynovchi katalizator qatlamining eng yuqoi issiq o'tkazuvchanligi, istalgancha maydaz arrachali kontakt massasini qo'llash, istalgan harorat rejimi berish mumkinligi kabi eng muhirn xossalaridan to'liq foydalanish murnkin bo'ladi. Diametri 4-5 mm, bo'lgan sharchali filtrlovchi turg'un (harakat qilmaydigan) katalizator qavatli apparatlar o'rniga qaynovchi katalizator qatlamli apparatlar (yedirilishga chidarnli diametri 0,75-1,5 mm, bo'lgan sharsimon katalizatorlar) qo'llanilmoqda.


Download 4,95 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   181




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish