Noorganik moddalar kimyoviy texnologiyasi” fakul­teti t. R. Abdurashidov nomidagi “yuqorimolekulali birikmalar va plastmassalar texnologiyasi” kafedrasi

Davr harajatlari, moliya faoliyati bo‟yicha sarflar va favqulotdagi

zararlar
Davr xarajatlari — xarajatlar tarkibi to’g’risidagi Yo’riqnomaga binoan joriy etilgan korxonaning xarajatlar xisobi tizimida nisbatan yang’i ko’rsatkich. Bevosita ishlab chiqarish jarayoni bilan bogliq bo’lmagan xarajatlar davr xarajatlari toifasiga kiritiladi. Ushbu xarajatlarga bo-shqaruv, tijorat xarajatlari, umumxo’jalik maqsadidagi boshqa xarajatlar, shu jumladan ilmiy-tadqiqot va tajriba-konstruktorlik ishlanmalari xarajatlari kiradi. Ushbu xarajatlar korxonaning mahsulot ishlab chiqarish faoliyati bilan bog’lanmagani, leqin mahsulot (ishlar, xizmatlar) sotish bo’yicha asosiy faoliyati bilan bovingani uchun ular operatsion xarajatlar, shuningdek umumiy va ma‘muriy xarajatlar deb xam ataladi. Ular ishlab chiqarilgan va sotilgan mahsulot yoki tovarlar hajmiga bog’liq emas, aksincha,
vaqt, xo’jalik faoliyatining qancha davom etishi bilan ko’proq bogliq. Ushbu xarajatlar ular paydo bo’lgan xisobot davrida yig’iladi va hisobdan chiqariladi.
Davr xarajatlariga quyidagi xarajatlar kiritiladi:

• 
  mahsulotni sotish xarajatlari;
  
• 
  boshqaruv xarajatlari;
  
• 
  boshqa operatsion xarajatlar, shu jumladan ilmiy-tadqiqot va tajriba- konstruktorlik ishlanmalari harajatlari, ishlab chiqarish va boshqaruv tizimini rivojlantirish xarajatlari;
  
• 
  kelgusida soliq solish bazasiga kiritiladigan hisob davri xarajatlari.
  

Moliya faoliyati bo„yicha xarajatlar - bularga quyidagilar kiradi:

• 
  Qisqa muddatli bank kreditlari (O’zbekiston Markaziy banki belgi- langan xisob stavkalar chegarasida yoki undan yuqori) bo’yicha to’lovlar va ta‘mi- notchilar kreditlari uchun % to’lovlari.
  
• 
  uzoq muddatli kreditlar bo’yicha to’lovlar;
  
• 
  uzoq muddatli ijara bo’yicha % to’lovlari;
  
• 
  chet el valyutalari bilan bog’liq operatsiyalar bo’yicha zarar (ubыtok) va salbiy kurs (raznitsa).
  
• 
  qimmatli qog’ozlar chiqarish va tarqatish bo’yicha xarajatlar.
  
• 
  moliyaviy faoliyat bo’yicha xarajatlar.