Noorganik kimyo

 s    p      d      f      g    h  
 
     
Orbital kvant soni elektron bulut shaklini elektron bulut o’lchamini ko’rsatadi. 
n=1   va l=0 yozuv  elektron bulut shakli shar holatda ekanligini va elektron 
pog’onalar soni 1 tengligini ko’rsatadi. 
     3.Magnit kvant soni m harfi bilan belgilanadi. Elektron bulutlarni fazodagi 
vaziyatini ko’rsatadi.Magnit kvant soni qiymati orbital kvant soniga bog’liq.  
m=2l+1 
Elektronlar 
Orbital 
Kvant 
Soni 
Magnit kvant soni 
Orbitallar 
Soni(ayni 
l
 
uchun) 
s 
0 
0 
1 

---

Anorganik kimyo fanidan majmua
 
 
 
56 
 
p 
d 
f 
1 
2 
3 
+1,0,-1 
+2,+1,0,-1,-2, 
+3,+2,+1,0,-1,-2,-3 
3 
5 
7 
 
    Magnit kvant soni qiymati 0 ni qabul qilgan holda butun sonlar 
to’plamidan iborat. Uni qiymati 
±
  qiymatlar to’plamidan iborat bo’ladi 
 
(m=0,+1,+2,+3,+ +i). 
    4. Spin kvant soni  s harfi bilan belgilanadi(spin- urchug’).Elektronning o’z o’qi 
atrofida aylanish yo’nalishini tasniflaydi. Uni qabul qiladigan qiymatlari ikkita  
+1|2  va – 1|2.          
                                       
Pauli prinsipi 
       Atomdagi elektronlarni holati ana shu  4 la kvant son bilan tasniflanadi. 
Volfgang Pauli(1925 y.) prinsipiga ko’ra  to’rttala kvant soni bir xil bo’lgan ikkita 
elektron bo’lishi mumkin emas. 
      Atomdagi elektronlarning holati to’rtala kvant soni bilan tasniflanishi mumkin 
(s,  p,  d,  f).Ular elektronning spini,energiyasi,fazodagi elektron bulutning hajmi 
va shakli hamda yadro atrofida bo’lish ehtimolligini ko’rsatadi. 
    Atomning bir kvant holatdan ikkinchisiga o’tishida kvant son o’zgarib, elektron 
bulut o’z tuzilishini o’zgartiradi.Bunda atom energiya kvantlarini yutadi yoki 
chiqaradi. 
    
Masalan, birinchi energetik pog’onadagi vodorod atomida mavjud 
elektronlarning kvant sonlarini topamiz. Birinchi pog’onada eng ko’pi bilan 2 ta 
elektron bo’lishi mumkin. Bu holat uchun bosh kvant son n=1, l=0, m= 0  va spin 
kvant soni s=+1|2 ga teng. 
Shuning uchun ham vodorod atomi elektron formulasi 1s
1
. 
   Geliy atomi uchun yadro atrofida ikkita elektron aylanadi. n=1, l=0,m=0 
elektrolardan biri uchun spin kvant soni +1|2 ga va ikkinchisi uchun -1|2 ga 
teng.Geliyning elektron formulasi 1s
2
. 
   Ikkinchi davr elementlari uchun bosh kvant son qiymati 2 ga teng. Bu davrda 
elementlar litiydan boshlanib neongacha davom etadi. Litiy uchun elektron 
formula 1s
2
2s
1
. Bu  elementdagi tashqi qavatdagi elektron uchun  n=2, l=0, m=0, 
s=+1|2  ga teng.