Noorganik birikmalarning asosiy sinflari. Ishlatilish sohalarini steam ta’lim yondashuvi asosida o’qitish metodikasi

Olinishi. Kislorodli kislotalarning ko’pchiligi metallmaslar (yuqori oksidlanish darajasidagi) oksidlarni suv bilan o’zaro ta’sir ettirib olinadi. Masalan: SO₃+H₂O=H₂SO₄ N₂O₅+H₂O=2HNO₃
Agar bunday oksidlar suvda erimaydigan bo’lsa, ularga muvofiq keladigan kislotalar bilvosita yo’l bilan, chunonchi, tegishli tuzga boshqa kislota (ko’pincha sulfat kislota) ta’sir ettirish yo’li bilan olinadi. Masalan: Na₂SiO₃+H₂SO₄=Na₂SO₄+H₂SiO₃↓
Kislorodsiz kislotalar vodorodni metallmas bilan biriktirish va so’ngra vodorodli birikmalarni suvda eritish yo’li bilan olinadi. Bunday kislotalarga HF, HCl, HBr, HJ, H₂S kiradi.
Xossalari. Kislotalar suyuqliklar (H₂SO₄, HNO₃ va boshqa) yoki qattiq moddalar (H₃PO₄ va boshqa) bo’ladi. Ko’pchilik kislotalar suvda yaxshi eriydi. Ularning eritmalari nordon ta’mli bo’ladi, o’simlik va hayvon to’qimalarini yemiradi, lakmusning ko’k rangini qizilga o’zgartiradi.
Quyidagi kislotalarning eng muhim kimyoviy xossalari birma – bir aytib o’tilgan:
1.Metallar bilan o’zaro ta’siri (tuz hosil bo’ladi hamda vodorod ajralib chiqadi). Masalan: 2HCl+Fe=FeCl+H₂↑
Bunda metallarning atomlari oksidlanadi, vodorod ionlari esa qaytariladi. Standart elektrod potensiallar qatorida vodoroddan o’ngda turgan metallarni uni kislotalardan siqib chiqara olmaydi. Metallar konsentrlangan nitrat va sulfat kislotalar bilan o’zaro ta’sir ettirilganda ham vodorod ajralib chiqmaydi. Bu holda N⁺⁴ va S⁺⁴ holatida qaytariladi (oksidlanish darajasi pasayadi) [21,22,28].
2.Asosli oksidlar, asoslar va tuzlar bilan o’zaro ta’siri:
H₂SO₄+CuO=CuSO₄+H₂O
H₂SO₄+2KOH=K₂SO₄+2H₂O
H₂SO₄+K₂SiO₃=H₂SiO₃↓+K₂SO₄
Elektrolitik dissotsilanish nazariyasiga ko’ra, kislotalarning barcha umumiy xossalari (nordon ta’mi, indikator rangini o’zgartirishi, asoslar, oksidlar, tuzlar bilan o’zaro ta’siri) vodorod ionlari H⁺, aniqrog’i gidroksoniy ionlari H₃O⁺ borligi tufaylidir.