Nomlovchi birlik

3.2.Lug’aviy qatorlarni ajratishning ekstralingvistik asoslari
Mavzuni yoritib berishdan oldin bu bo’limdagi terminlarga izoh berishni ma’qul deb bildim.Tahlil jarayonida duch kelgan terminlar :
Nomlovchi birlik ya’ni nomlash birligi. Nominatsiya – nomlash xususiyatiga ega bo’lgan, ya’ni nolisoniy borliq unsurlariga nom berish va ularni ajratib ko’rsatish/ .
Ekstralingvistika. (ekstra-tashqi , lingvistika-tilga xos) Tildan tashqarida , ammo bevosita bog’liq bo’lgan xususiyatlarni o’rganuvchi tilshunoslik bo’limi.
Sema.(yunoncha –belgi) Mazmun , ma’no jihatning eng kichik birligi
Gradual.
Ushbu bo’limda asosiy yoritilgan mavzu ekstralingvistik- g’ayrilisoniy nomlovchi birliklarni miqdoriy belgisiga ko’ra ko’rib o’tilishi.Yani “yosh doirasidagi miqdoriy darajalanishi ikki turi ko’rsatib o’tilgan. Bular:

• 
  “Yosh” miqdoriy belgisiga ko’ra farq katta bo’lgan nomlovchi birliklar
  
• 
  “Yosh” miqdoriy belgisiga ko’ra farq umchalik katta bo’lmagan nomlovchi birliklar
  

Bunda tilimizdan uchraydigan nihol-ko’chat -daraxt kabi nomlovchi birliklarni insonning hayotiga o’xshatish mumkin. Shundan kelib chiqib ushbu nomlovchi birliklar “yosh” miqdoriy belgisiga ko’ra darajalangan. Va bu “yosh” miqdoriy belgisiga ko’ra farq katta bo’lgan nomlovchi birliklar misol bo’ladi.
Ninni-chaqaloq-go’dak-bola kabi nomlovchi birliklarini tahlil qilsak. Bu NB larda “yosh” dagi farq katta emas ya’ni bu NB lar beshikdagi kichkina yosh bolani nazarda tutadi. Buzoq-tana-g’unajin-sigir kabi NBlar ham xuddi shunday darajalanish munosabati aks etgan. Lekin bunda birlashtiruvchi sema-belgi mavjuda bo’lib , bu ularing u’rg’ochi ekanligi hisoblanadi
Bu tahlildan maqsad tashqi til asoslar tamoyilining mohiyati faqat sifat farqlari borligi emas miqdoriy farqlar ham mavjudligini ko’rib o’tish . Biz buni yuqoridagi uchta misolda ko’rib o’tdik.