Nomanfiy butun sonlar ustida arifmеtik amallarni o‘rgatish mеtodikasining umumiy masalalari

III-bosqich. 
Navbatdagi bosqichda oldingi bosqichda o`rgangan soda misollarni 
murakkab bo`lgan holatlarida hisoblashlarni amalga oshirishni o`rganishadi. 
M: Yuzlik mavzusida qo`shish va ayirishni og`zaki hisoblashni o`rgatish 
bosqichlari. Mavzuni o`rgatish 4 bosqichda amalga oshiladi. 
a) 
Matematik 
xossaning 
mazmuni 
tushuntirilib 
olinadi. 
45+12+38=45+(12+18)=(45+18)+12=(12+18)+45 kabi. 
b) Ifodani qulay usulda hisoblashni o`rgatiladi

---

M: Ayni shu misolda 45+12+38=45+(12+18)=
(45+18)+12
=(12+18)+45 ajratib 
ko`rsatilgan 
qismdan 
foydalanmaslik 
kerak 
bo`ladi. 
Bu 
hol 
45+12+38=45+(12+18)=45+30=75 yoki 45+12+38= (12+18)+45=30+45=75 bu 
holdan foydalanishni tavsiya etiladi 
d) Ifodadagi sonlardan birini tarkibga ajratib, oldingi o`rganilgan bilimlar asosida 
hisoblashni amalga oshirish o`rgatiladi. 
M: 
48+20=(40+8)+20=(40+20)+8=60+8=68, 
76-40=(70+6)-40=(70-
40)+6=30+6=36 kabi. 
e) Ifodadagi sonlarning har birini tarkibga ajratib, oldingi o`rganilgan bilimlar 
asosida hisoblashni amalga oshirish o`rgatiladi. 
M: 72+24=(70+2)+(20+4)=(70+20)+(2+4)=90+6=96,
68-22=(60+8)-(20+2)=(60-20)+(8-2)=40+6=46 kabi. 
IV-bosqich. Oxirgi bosqichimizda boshlang`ich sinf o`quvchilari asosan amallar 
bajarish tartibini va ifodalarni bajarishdagi yozilish usullarini o`rganadilar.
M: (13026-48104:4):1000=.
Ifodani amallar bajarish tartibiga rioya qilgan holda 
ikki xil yozilish usulida bajarib ko`rsating.
1-yozilish usuli.
Ifodani davom ettirib bajarish usuli:
(13026-48104:4):1000=(13026-12026):1000=1000:1000=1 
2-yozilish usuli. 
Ifodadagi amallarni tartibi bo`yicha pastdan ish qilib bajarib, oxiridagi javobni 
ifodadan keyin yoziladi: 
(13026-48104:4):1000=1
1-ish. 48104:4=12026 2-ish. 13026-12026=1000
3-ish. 1000:1000=1