Nom kiritish bosManishini

Sana : 02.11 2013 yil Sinf : 9- sinf

Мавзу: Jadval ko'rinishidagi miqdorlar

Maqsad: a) tа’limiy: O’quvchilarni jadval ko’rinishidagi miqdorlar

bilan tanishtirish , o’quvchilarni kompyuter bilan ishlash madaniyatini shakllantirish. o’quvchilarni irodalarini mustahkamlash,yangilikka intilishiga o’rgatish

b)rivojlantiruvchi: O’tilgan mavzuni mustahkamlash, yangi mavzuni shakllantirish

c)tarbiyaviy: o’quvchilarda vatan ravnaqiga hissa qo’sha oladigan komil inson ruhida tarbilash

Dars turi: Yangi bilim berish

Dars metodi: Aralash

Dars jihozi: Kompyuter, ekran, doska, bo’r, kitob, daftar

Yangi mavzu bayoni
Kundalik hayotda ko'p turdagi jadvallardan foydalaniladi: dars jadvali, shaxmat yoki futbol o'yinlari bo'yicha musobaqa jadvali, Pifagor (karra) jadvali, kelishiklar jadvali va boshqalar. Jadvalni tashkil etuvchilar uning elementlari deyiladi. Jadval ko'rinishidagi miqdorlar bir o'lchovli (chiziqli), ikki oichovli (to'g'ri to'rtburchakli), uch o'lchovli (parallelopipedli) va hokazo bo'ladi. Biz bu darslik chegarasida chiziqli va to'g'ri to'rtburchakli jadvallarni ko'rib chiqamiz.

Chiziqli jadvallar satr yoki ustun shaklida ifodalanadi. Masalan, sinfmgizdagi o'quvchilar ro'yxati sinf jurnalida ustun shaklidagi jadval ko'rinishida yozilgan. O'quvchilarning familiyalari bu jadvalning ele-mentlarini tashkil etadi. Ularning har biri o'z tartib raqamiga ega va har bir tartib raqamga faqat bitta o'quvchining familiyasi mos keladi.

Ikki o'lchovli jadvallar ustunlar va satrlardan tashkil topadi (matn protsessori va elektron jadvallarga oid mavzularni eslang). Ularning elementlari ustun va satrlar kesishgan kataklarda joylashadi. Bunday jadvallarda biror elementni ko'rsatish uchun uning nechanchi satr va nechanchi ustunda joylashganligini, ya'ni satr va ustun bo'yicha tartib raqamlarini bilish kerak bo'ladi. Demak, ikki o'lchovli jadvalning har bir elementiga ikkita (satr va ustun bo'yicha) tartib raqami mos keladi.

Paskal dasturlash tilida jadvallar bilan ishlash uchun massiv tushunchasi kiritilgan. Massiv — jadval ko'rinishidagi miqdor bo'lib, u aniq sondagi bir turli va tartiblangan (ya'ni, tartib raqamiga ega) elementlar majmuidan iborat. Massiv elementlarining tartib raqami butun sonlarda ifodalanadi, ya'ni ular manfiy son bo'lishi ham mumkin.

Paskalda har bir massiv o'z nomiga ega bo'lib, ularni nomlash o'zgaruvchilarni nomlash kabidir. Masalan: a5, darsjadvali, tub_sonlar. Massiv elementlarining tartib raqami indeks deb ataladi va indeks kvadrat qavs ichida yoziladi. Masalan, a[5] yozuvi — a nomli massivning beshinchi elementini bildiradi, ya'ni massiv nomi - a, indeks — 5.

1- misol. A nomli 7 ta elementdan iborat chiziqli jadvalni hosil qiling.

Tartib raqami	1	2	3	4	5	6	7
Qiymati	X	A	a	t	r	z	m

Demak, jadval elementlari va ularga mos qiymatlar quyidagicha moslikda ekan:

Jadval elementi	A[l]	A[2]	A[3]	A[4]	A[5]	A[6]	A[7]
Qiymati	X	A	a	t	r	z	m

Ikkio'lchovlimassivelementlariikkitaindeksorqalianiqlanib, ularo'zarovergulbilanajratibyoziladivabirinchiindekssatrtartibraqamini, ikkinchiindeksustuntartibraqaminibildiradi. Masalan, S[4,3] yozuvi -S nomli massivning 4-satri va 3-ustuni kesishgan katakda joylashgan elementini bildiradi.

2- misol. S nomli 4><5 (4 ga 5, ya'ni 4 ta satrli va 5 ta ustunli) to'g'ri to'rtburchakli jadvalni tasvirlang (katakchada kokrangda jadval elementlari yozilgan).