Nochiziqli zanjir

Elektr zanjirining qarshiligi tok kuchiga va kuchlanishiga bog`liq bo`lgan zanjir nochiziqli zanjir deb ataladi. Nochiziqli zanjirlarga cho`g`lanma lampalar, elektron lampalar, ion va yarim o`tkazgichli asboblar misol bo`la oladi.
Buday zanjirlarning qarshiligi doimiy bo`lmagani uchun zanjirdagi tok kuchi uning qismlaridagi kuchlanishga proporsional bo`lmaydi. Nochiziqli zanjir uchun Om qonunini tadbiq etin bo`lmaydi.
1-rasm a) da yarimo`tkazgichli diodning amper-bolt xarakteristikasi ko`rsatilgan. Rasmdan ko`rinib turibdiki diodning xarakteristikasi nosimmetrikdir.
Termistorlarning sezgirligi xararoratning o`zgarishiga bog`liq. Ularning qarshiligi temperature o`zgarishi bilan metall qarshiligiga nisbatan keskin ortadi. Ular o`lchov qurilmalarida muxitning xaroratini gazning oqish tezligini aniqlashda keng qo`llaniladi.
1-rasm. b) da ikki hil xarorat uchun termistorning volt-amper xarakteristikasi tasvirlangan.

1-rasm. a) yarimo`tkazgichli diodni volt-amper xarakteristikasi. b) ikki xil xarorat uchun termistorning volt-amper xarakteristikasi.
Xaraktersitikaning boshlang`ich soxasida qarshilik chiziqli tarzda o`zgarib boradi. Xarakteristikaning egilish A nuqtasidan keyin tok ortishi bilan termistor qarshiligining kamayishi tasvirlangan.
Nochiziqli induktivlik. Toki va magnitavni oqimi nochiziqli bog`langan ferromagnitivniy element nochiziqli induktiv g`altak yoki oddiy qilib nochiziqli induktivlik deb ataladi va bilan belgilanadi (2-rasm).

2-rasm. Nochiziqli induktivlik.
Paramert L(i) ning nchiziqligi, asosan, induktiv g`altak joylashgan muxitning magnit
o`tkazuvchanligi ning magnitaviy maydon kuchlanganligi kattaligiga bog`liqligidan kelib
chiqadi.
2-rasmda po`latning ideallashtirilgan magnitlanish egri chizig`i B f (н) bilan magnitaviy
o`tkazuvchanligining o`zaro bog`lanishining egri chizig`i y(н) ko`rsatilgan.

3-rasm. Po`latning magnitlanish egri chizig`i.
Nochiziqli elektr zanjirlarini grafik va analitik usullarida tekshirish mumkin.
Grafik usulda berilgan kuchlanishda zanjirdagi tok yoki berilgan tok zanjirdan kuchlanish elementining volt-amper yoki amper-volt xarakteristikasidan aniqlanadi.
Murakkab zanjirning volt-amper xarakteristikalari analitik usulda hisoblanadi.