Nochiziqli elektr, elektron va magnit zanjirlari. Reja: Nochiziqli elektr zanjirlari

Aim.uz

Nochiziqli elektr, elektron va magnit zanjirlari.

Reja:

1. Nochiziqli elektr zanjirlari.

2. Nochiziq;I elementlarni volt-amper xarakteristikalari.

3. Nochiziqli induktivlik va uni xarakteristikasi.

Elektr zanjirining qarshiligi tok kuchiga va kuchlanishiga bog`liq bo`lgan zanjir nochiziqli zanjir deb ataladi. Nochiziqli zanjirlarga cho`g`lanma lampalar, elektron lampalar, ion va yarim o`tkazgichli asboblar misol bo`la oladi.

Buday zanjirlarning qarshiligi doimiy bo`lmagani uchun zanjirdagi tok kuchi uning qismlaridagi kuchlanishga proporsional bo`lmaydi. Nochiziqli zanjir uchun Om qonunini tadbiq etin bo`lmaydi.

1-rasm a) da yarimo`tkazgichli diodning amper-bolt xarakteristikasi ko`rsatilgan. Rasmdan ko`rinib turibdiki diodning xarakteristikasi nosimmetrikdir.

Termistorlarning sezgirligi xararoratning o`zgarishiga bog`liq. Ularning qarshiligi temperature o`zgarishi bilan metall qarshiligiga nisbatan keskin ortadi. Ular o`lchov qurilmalarida muxitning xaroratini gazning oqish tezligini aniqlashda keng qo`llaniladi.

1-rasm. b) da ikki hil xarorat uchun termistorning volt-amper xarakteristikasi tasvirlangan.

 

1-rasm. a) yarimo`tkazgichli diodni volt-amper xarakteristikasi. b) ikki xil xarorat uchun termistorning volt-amper xarakteristikasi.

Xaraktersitikaning boshlang`ich soxasida qarshilik chiziqli tarzda o`zgarib boradi. Xarakteristikaning egilish A nuqtasidan keyin tok ortishi bilan termistor qarshiligining kamayishi tasvirlangan.

Nochiziqli induktivlik. Toki va magnitavni oqimi nochiziqli bog`langan ferromagnitivniy element nochiziqli induktiv g`altak yoki oddiy qilib nochiziqli induktivlik deb ataladi va _{ } bilan belgilanadi (2-rasm).



2-rasm. Nochiziqli induktivlik.

Paramert _{ } ning nchiziqligi, asosan, induktiv g`altak joylashgan muxitning magnit o`tkazuvchanligi _{ }ning magnitaviy maydon kuchlanganligi kattaligiga bog`liqligidan kelib chiqadi.

2-rasmda po`latning ideallashtirilgan magnitlanish egri chizig`i _{ }bilan magnitaviy o`tkazuvchanligining o`zaro bog`lanishining egri chizig`i _{ }ko`rsatilgan.

 

3-rasm. Po`latning magnitlanish egri chizig`i.

Nochiziqli elektr zanjirlarini grafik va analitik usullarida tekshirish mumkin.

Grafik usulda berilgan kuchlanishda zanjirdagi tok yoki berilgan tok zanjirdan kuchlanish elementining volt-amper yoki amper-volt xarakteristikasidan aniqlanadi.

Murakkab zanjirning volt-amper xarakteristikalari analitik usulda hisoblanadi.

NAZORAT UCHUN SAVOLLAR

1. Qanday zanjirlar nochiziqli zanjirlarga kiradi.

2. Nochiziqli zanjilarga misollar keltiring.

3. Nochiziqli elektr zanjirlar qanday usullarda tekshiriladi.

1. 
   Po`latni magnitlash egri chizig`ini izohlang.
   
2. 
   Termorezistorning B.A.X.
   
3. 
   Diodning B.A.X.
   
4. 
   Nochiqlik induktivlik.
   
5. 
   Nochiqlik zanjirlarni qanday tekshirish mumkin.
   

Adabiyotlar ro`yhati:

1. 
   А.С.Каримов ва бошкалар. Электротехника ва электроника асослари. Т. «Укитувчи» 1995 йил.
   
2. 
   А.Я.Шихин и другие. Электротехника. М. «Высшая школа» 1989 год.
   
3. 
   А.Рахимов. Электротехника ва электроника асослари .Т. «Укитувчи» 1998 йил.
   
4. 
   А.И. Холбобоев, Н.А.Хошимов. Умумий электротехника ва электроника асослари. 2000 йил.
   
5. 
   В.В.Паушин и другие. Основа автоматики вычислительный микропроцессорной техники.Т. 1989 год.
   

Aim.uz