Nobank kredit-moliya muassasalari

DILING MARKAZLARI

• Uncha ko`p bo`lmagan vaqt ichida rossiya bozorida investitsiya xizmatlarining yana bir turi paydo bo`ldi – mijozga xalqaro moliya bozorlariga o`rtachiliksiz chiqish imkonini beruvchi va o`z hisobidan valyuta, qimmatli qog’ozlar va boshqa aktivlar oldi-sotdisini o`tkazib beruvshi – valyuta diling. Chet elda bir qator brokerlik uylari va moliyaviy kompaniyalar bir necha o`n yillardan beri diling operatsiyalarini o`tkazish bilan shug’ullanib keladi. Rossiyada va uning yaqinidagi chet davlatlarda shu kompaniyalar yordaida bir nechta diling markazlari ochildi, ammo tijorat banklari ham bunga shunchaki qarab turmasdan o`zlarining diling markazlarini tashkil qilishdi, m-n, Avtobank Moskvada 2 ta diling markazini ochdi. Bankirlarning aytishiga qaraganda raqobatdagi g’alaba ular tomonida bo`ladi, chunki rossiya banklari nafaqat ancha foydali shartlarni taklif qilishmoqda, balki qo`yilgan manbalarni saqlanishiga ham kafolat berishmoqda.

KLIRING TO`LOVLARI

• So`ngi vaqtlarda rossiya bozorida kassa hisob xizmatlari kliring to`lovlarini yuzaga kelishiga faol ta’sir ko`rsata boshladi. Ular asosan banklararo kooperatsiya natijasida yuzaga keladi (m-n, Moskva kliring markazi, Markaziy hisob palatasi) va ishtirokchilar bilan banklar uchun ta’minotchi ham hisoblanib, RFning Markaziy bankiga hisob-kassa tizimining markazlarini qo`shgan xolda, banklarning naqd pulsiz hisob-kitoblar doirasidagi imkoniyatlarining kengayishiga olib kelmoqda. Yuridik mustaqil kliring to`lovlari tijorat banklariga raqobatdosh deb qaralishi mumkin, qaysikim o`zining mustaqil hisob kliring tizimiga ega bo`lgan (Incombank, bank “Menatep”, Tver’universalbank, Orgbank).

PLASTIK KARTA EMITENTLARI

• Raqobat muhiti banklarning nobank moliya institutlari bilan plastik (kredit, debet, diskont) kartalar chiqarish borasida ham juda qattiq bormoqda. Boshidan kartalar emissiyasi bilan kredit karta kompaniyalari (“Amerikan Express”, “Daynere Klub”, “Kart Blansh” v.b.), va diskont kompaniyalari (m-n, IAPA, ETN, “Countdown” – chet elda, Rossiyada “Moskow Times”, “Ekstra-Klub”)lar shug’ullanishgan. Bu kompaniyalarning yutuqlari natijasida, bir qancha nomoliyaviy korxonalar (telefon kompaniyalari, supermarketlar, otellar, benzokolonkalar setlaring boshliqlari v.b.) va banklar ham plastik kartalarni chiqara boshladi. Bilamizki banklarning plastik kartalar orqali to`lov tizimini yo`lga qo`yish banklararo kooperatsiya natijasida yuz beradi. Ammo bitta bankning o`zi ham o`zining plastik kartalar orqali to`lov tizimini yo`lga qo`yishi mumkin. M-n, Saratovdagi “Naratbank” da “Narat-kard” nomli karta emissiya qilingan va undan “Narat” AJ magazinlarida to`lovni amalga oshirishda foydalanilgan. Asosan ko`p hollarda bu katta mablag’ talab qilganliga va ishlatilish sohasining ko`p bo`lishi uchun ko`p xalqaro asotsatsiyalar yoki bir nacha banklar asotsatsiyasi birgalikda plastik kartalar tizimi hizmatlarini taklif etadi (“Visa”, “Master Kard”, “Evropay”; Rossiyada “STS Kard”, “Yunion Kard”, “Zolotaya korona” v.b.). Shu bilan birgalikda bir bankning o`zi ham bir necha xil sistemalarning kartalarini emissiya qilishi mumkin, qachonki ularning vakili yoki hamkori sifatida.