Noan’anaviy elektr stansiyalari

Sinov savollari

1. 
   Quyosh batareyalarining ishlash prinsipi?
   
2. 
   Quyosh fotoelektrik batareyasini (akkumulyatorli) elektr tarmogʻiga ulanish sxemasi?
   
3. 
   Quyosh energiyasidan foydalaishda hozirda afzallik va kamchiliklari
   
4. 
   Quyosh energiyasini asosiy quyosh spektori
   

10. ENERGIYANI BIR TURDAN BOSHQA TURGA AYLANTIRISHNING MAGNITLI GIDRODINAMIK (MGD)

USULI.

Reja:

1. 
   Energiyani bir turdan ikkinchi turga oʻtishi (MGD) usulidir. 2.MGD - generatorini ishlash prinsipi.
   

Bugungi kungacha issiqlik energiyani elektr energiyaga toʻgʻridan- toʻgʻri aylantirishning ishlab chiqilgan usullaridan biri energiyani bir turdan boshqa turga aylantirishning magnitli gidrodinamik (MGD) usulidir.

Uning asosini Faradey qonuni tashkil yetadi. Bir turdan boshqa turga oʻzgartirishning xususiyati oʻzgarmas magnit maydonida ionlashgan gaz yoki plazmaning oʻtkazuvchanlik vazifasini bajarishdan iborat.
Gaz yoki plazma uchun manba boʻlib issiqlik elektr stansiyalaridagi qozonlar yoki yadro reaktori xizmat qilish mumkin.
MGD qurilmasi va issiqlik energogeneratorining asosi hammaga ma’lum boʻlgan ikkilamchi energiya resurslaridan foydalanish prinsipidan iborat.
Bugungi kundagi energetiklarimizni muhim vazifalaridan biri MGD - generatorlarni yaratishdan iboratdir, qaysiki issiqlik energiyasini toʻgʻridan- toʻgʻri elektr energiyasiga aylantirish imkonini berishdan iborat boʻladi.
Bu esa, issiqlik resurslaridan toʻliq foydalanish imkonini beradi.

10.1-rasm Energiyani bir turdan ikkinchi turga oʻtishi:

1. 
   - bugʻ kuchli; b) - magnitogidrodinamik
   

Yoqilgʻini yoqish orqali issiqlik energiya hosil qilish natijasida qozonda bugʻga aylantirib, soʻngra uni turbinaga berib, elektr energiyani hosil qilish mumkin. (bu klassik holat)
Bu holat koʻpgina yoʻqotishlardan iborat boʻladi.
MGD qismida - elektr energiya olish sikli ancha qisqa F.I.K. (foydali ish koeffitsiyenti). Issiqlik ideal sikli (sikl Karno) massani maksimal va minimal qiymat haroratlari bilan F.I.K. belgilanadi.
Hozirgi davr bugʻ generatorlarida temperaturani 2000°C ga koʻtarish mumkin, turbina (lopatkalarida) parraklarida esa metallning qiziqishiga qarab, 750°C oshirmaslik kerak, bu esa F.I.K. kamayishiga olib keladi (F.I.K.=0,6 gacha).
MGD generatorlarda esa metallni yuqori qismi temperaturasi 2700- 3000°C chidaydigan materiallar iborat boʻladi. Bu esa F.I.K. keng maʻnoda foydalanish mumkinligini koʻrsatadi.
Issiqlikni oʻtkazuvchanlikga ega boʻlgan MGD generatorida ionizatsiyalashgan gazlar yordamida amalga oshiriladi.
Gazlarni elektr oʻtkazuvchanligini oshirish uchun, ularni temperaturasini 2000°C dan kam boʻlmasligi kerak, Shuning uchun ham
bugʻ turbinalarini bugʻni oʻzgartiruvchi MGD uskunalar bilan jihozlanishni talab qilinadi va issiq gazlarni ishlatish mumkin boʻladi.
MGD - generatorlar bilan bugʻ turbinalarda qoʻllanishi va ularni birgalikda ishlatish F.I.K.ni 50-60 %, koʻtarishgi olib kelish bilan birgalikda, bir qancha yoqilgʻini isrof qilishdan saqlab qoladi. Bu esa elektr energiya ishlab chiqarishni tannarxini kamayishiga olib keladi.