Ноам Чомский: Оммани манипуляция қилишнинг 10 усули

3-усул: аста-секинлик билан муроса
Унчалик машҳур бўлмаган бирор чоранинг қўлланишига эришиш учун уни кунма-кун, йилма-йил татбиқ этиш кифоя. Ўтган асрнинг 80 ва 90-йилларида принципиал янги ижтимоий-иқтисодий шартлар (неолиберализм) айнан шу усулда жаҳон бўйлаб тарқатилди.
Давлатнинг функцияларини минимумга тушириш, хусусийлаштириш, ишончсизлик, беқарорлик, оммавий ишсизлик, рисоладагидек кун кечиришга етмайдиган маош. Буларнинг бари бир пайтнинг ўзида содир бўлганида, шубҳасиз, инқилобга олиб келарди. 
4-усул: ижрони кечиктириш
Машҳур бўлмаган қарорни сингдиришнинг бошқа бир усули уни «оғриқли ва зарур» чора сифатида таништириб, унинг келажакда амалга оширилиши учун фуқароларнинг розилигини олишдир. Айни пайтда эмас, келгусида қурбон беришга рози бўлиш осонроқ.
Биринчидан, чунки бу бирданига амалга ошмайди. Иккинчидан, омма ҳар доим «эртага ҳаммаси яхши бўлиб кетади» деган умидни ардоқлашга мойил ва ундан талаб қилинадиган қурбонликлар рўй бермайди деган илинж билан яшайди. Шу тариқа фуқароларнинг ўзгаришлар ҳақидаги ўйларга кўникиши учун кўпроқ вақти бўлади ва вақти келганида ўша ўзгаришларни муроса билан қабул қилади.
5-усул: халққа кичик боладек мурожаат қилиш
Кенг оммага мўлжалланган аксар тарғибот чиқишларида гўёки гап ривожланишдан ортда қолган мактаб ўқувчилари ёки ақлан норасо кишилар ҳақида кетаётгандек важлар, қаҳрамонлар, сўзлар ва оҳанг қўлланади.
Бир киши тингловчини чалғитишни қанчалик кўп истаса, номукаммал гаплардан шунчалик кўп фойдаланади. Нега? Агар кимдир бирор кишига гўёки у 12 яшар ёки ундан кичик ёшдаги боладек муомала қилса, катта эҳтимол билан ўша кишининг реакциясида худди 12 яшар ёки ундан кичик бола сингари танқидий баҳолаш бўлмайди.

Юқорида ва қуйидаги тилга олинган усулларга дучор бўлган кенг аудитория учун мўлжалланган сиёсий нуқтларга пуч мулоҳазалар ва сийқаси чиққан ҳақиқатлар тиқиштирилган бўлади.

6-усул: ҳиссиётга иложи борича кўпроқ эътибор бериш
Ҳисларга таъсир кўрсатиш нейролингвистик дастурлашнинг классик усули бўлиб, одамларда рационал таҳлилни, охир-оқибат содир бўлаётганларни танқидий тафаккур қилишни тўхтатиб қўйишга қаратилган.
Бошқа томондан, ҳиссий омилдан фойдаланиш онг остига фикрлар, истаклар, қўрқувлар, хавфсирашлар, мажбурлашлар ёки халқ-атворнинг барқарор моделларини сингдириш имконини беради. Террорчилик қанчалик шафқатсиз, ҳукумат қанчалар адолатсиз, очлар ва хўрланганлар қанчалик қийналаётгани ҳақидаги сеҳр-жоду содир бўлаётганларнинг ҳақиқий сабабларини “кадр” ортига яшириб қўяди. Ҳислар – мантиқнинг душмани.