Noallel genlarning o‘zaro ta’siri. Komplementar irsiylanish. Ikkinchi bo‘g‘inda : 3: 3: 1, 9: 6: 1, 9: va 9: 3: nisbatlariga doir masalalar yechish.

Epistaz. Ikkinchi bo‘g‘inda 13:3, 12:3:1, 9:7, 9:3:4 nisbatlariga doir masalalar yechish.

1. Piyoz po’stining qizil rangini В gen, sariq rangini b gen ifodalaydi, ammo ranglar genotipda V gen bo’lsa, yuzaga chiqadi. Lining retsessiv v alleli ingibitor vazifasini bajaradi va rangning chiqishiga to’sqinlik qiladi. Po’sti qizil piyoz sariq piyoz bilan chatishtirilganida avlodda qizil, sariq va oq piyozlar hosil bo’ladi. Chatishtirilgan ota-onalarning genotipini aniqlang.

A. BBW x bbW B. BBVv x BBVv
C. BbW x bbVv D. BbVv x bbVv
2. Piyoz po’stining qizil rangini В gen, sariq rangini b gen ifodalaydi, ammo ranglar genotipda V gen bo’lsa, yuzaga chiqadi. Uning retsessiv v alleli ingibitor vazifasini bajaradi va rangning chiqishiga to’sqinlik qiladi. Po’sti qizil piyoz sariq piyoz bilan chatishtirilganida avlodda qizil, sariq va oq piyozlar hosil bo’ldi. Hosil bo’lgan avlodda fenotip bo’yicha qanday ajralish namoyon bo’ladi?
A. 1 qizil: 2 sariq : 1 oq B. 3 qizil: 3 sariq : 2 oq
C. 9 qizil: 3 sariq : 4 oq D. 9 qizil: 6 sariq : 1 oq
3. Piyoz po’stining qizil rangini В gen, sariq rangini b gen ifodalaydi, ammo ranglar genotipda V gen bo’lsa, yuzaga chiqadi. Uning retsessiv v alleli ingibitor vazifasini bajaradi va rangning chiqishiga to’sqinlik qiladi. Po’sti sariq piyoz oq piyoz bilan chatishtirilganida F1 da olingan barcha duragaylar qizil po’stli bo'lgan. F2 da fenotip bo’yicha qanday ajralish namoyon bo'ladi?
A. 1 qizil: 2 sariq: 1 oq B. 3 qizil: 3 sariq: 2 oq
C. 9 qizil: 3 sariq: 4 oq D. 9 qizil: 6 sariq: 1 oq
4. Kartoshka tugunagida antotsion rang bo'lishi asosiy P va R genlarga bog'liq. Lekin ular o‘z ta’sirini dominant D gen bo'lganidagina fenotipda namoyon qiladi. Shunga ko‘ra, P-rrD- genotipli kartoshka tugunagi ko'k- binafsharang, P-R-D-genotipli tugunagi qizil-binafsharang, ppR-D-genotip- li tugunagi pushti rangda bo'ladi. Boshqa holatlarda tugunak oq rangda bo'ladi. Quyidagi genotiplarning qaysi birida fenotipi oq rangli bo'ladi?
a) PprrDd; b] PpRrDd; c) ppRRDD; d] PPrrdd; e) pprrDd; f) PPrrDD; j) PPRrDD; k] pprrdd
A. a, f B. b,j C. d, e, к D. c, f, к
5. Kartoshka tugunagida antotsion rang bo'lishi asosiy P va R genlarga bog'liq. Lekin ular o'z ta’sirini dominant D gen bo'lganidagina fenotipda namoyon qiladi. Shunga ko'ra, P-rrD-genotipli kartoshka tugunagi ko'k-binafsharang, P-R-D-genotipli tugunagi qizil-binafsharang, ppR-D-genotipli tugunagi pushti rangda bo'ladi. Boshqa holatlarda tugunak oq rangda bo'ladi. Kartoshkaning geterozigota qizil-binafsha tugunakli o'simligi gomozigota oq rangli tugunak hosil qiluvchi pprrdd genotipli o'simlik bilan chatishtirilganida F, da 152 ta o'simlik hosil bo'ldi. Ulardan nechtasi qizil-binafsha rangli bo'lgan?
A. 8 B. 19 C. 95 D. 152
6. Kartoshka tugunagida antotsion rang bo'lishi asosiy P va R genlarga bog'liq. Lekin ular o'z ta’sirini dominant D gen bo'lganidagina fenotipda namoyon qiladi. Shunga ko'ra, P-rrD-genotipli kartoshka tugunagi ko'k-binafsharang, P-R-D-genotipli tugunagi qizil-binafsharang, ppR-D-genotipli tugunagi pushti rangda bo'ladi. Boshqa holatlarda tugunak oq rangda bo'ladi. Kartoshkaning geterozigota qizil-binafsha tugunakli o'simligi gomozigota oq rangli tugunak hosil qiluvchi pprrdd genotipli o'simlik bilan chatishtirilganida F1 da 152 ta o'simlik hosil bo'ldi. Ulardan nechtasi oq tugunakli bo'lgan?
A. 8 B. 19 C. 95 D. 152
7. Sichqonlarning rangi ikki juft allel bo'lmagan va birikmagan genlar bilan ifodalanadi. Birinchi juftning dominant geni kulrang, retsessivi esa qora rangli bo'lishini, ikkinchi juftning dominant geni rangning hosil bo'lishiga yordam beradi, uning retsessiv alleli esa rang hosil bo'lishiga to'sqinlik qiladi. Kulrang sichqonlar o'zaro chatishtirilganida 82 kulrang, 35 oq va 27 qora rangli sichqon paydo bo'lgan. Ota-ona sichqonlarning genotipini aniqlang.
A. AaBb x Aabb B. AaBb x AaBb
C. AABb x AABb D. AaBb x AAbb
8. Sichqonlarning rangi ikki juft allel bo'lmagan va birikmalari gen- lar bilan ifodalanadi. Birinchi juftning dominant geni kulrang, retsessivi esa qora rangli bo'lishi, ikkinchi juftning dominant geni rangning hosil bo'lishiga yordam beradi, uning retsessiv alleli esa rang hosil bo'lishiga to'sqinlik qiladi. Kulrang sichqonlar o'zaro chatishtirilganida 40 kulrang, 13 qora avlod paydo bo'lgan. Ota-ona sichqonlarning genotipini aniqlang.
A. AaBb x AaBb В. AaBb x AABB
C. AaBB x AaBB D. AABb x AABb
9. Qovoq mevasining oq rangi W, sariq rangi Y, yashil rangi у gen bilan ifodalanadi. W gen dominant ingibitor vazifasini bajaradi. Quyidagi WwYy va wwyy genotipiga ega organizmlar ozaro chatishtirilsa, birinchi bo'g'in duragaylariningfenotipi qanday nisbatda bo'ladi?
A. 1 ta sariq, 1 ta yashil, 2 ta oq B. 6 ta oq, 1 ta sariq, 1 ta yashil
C. 3 ta oq, 1 ta sariq D. hammasi oq
10. Qovoq mevasining oq rangi W, sariq rangi Y, yashil rangi у gen bilan ifodalanadi. W gen dominant ingibitor vazifasini bajaradi. Quyida- gi WwYy va Wwyy genotipiga ega organizmlar o'zaro chatishtirilsa, birinchi bo'g'in duragaylarining fenotipi qanday nisbatda bo'ladi?
A. 3 ta sariq, 1 ta yashil B. 6 ta oq, 1 ta sariq, 1 ta yashil
C. 3 ta oq, 1 ta sariq D. hammasi oq
11. Qovoq mevasining oq rangi W, sariq rangi Y, yashil rangi у gen bilan ifodalanadi. W gen dominant ingibitor vazifasini bajaradi. Quyidagi WwYY va Wwyy genotipiga ega organizmlar o'zaro chatishtirilsa, birinchi bo'g'in duragaylarining fenotipi qanday nisbatda bo'ladi?
A. 3 ta sariq, 1 ta yashil B. 6 ta oq, 1 ta sariq, 1 ta yashil
C. 3 ta oq, 1 ta sariq D. hammasi oq
12. Qovoq mevasining oq rangi W, sariq rangi Y, yashil rangi у gen bilan ifodalanadi. W gen dominant ingibitor vazifasini bajaradi. Quyidagi WWYY va wwyy genotipiga ega organizmlar o'zaro chatishtirilsa, birinchi bo'g'in duragaylarining fenotipi qanday nisbatda bo'ladi?
A. 3 ta sariq, 1 ta yashil B. 6 ta oq, 1 ta sariq, 1 ta yashil
C. 3 ta oq, 1 ta sariq D. hammasi oq
13. Qovoq mevasining oq rangi W, sariq rangi Y, yashil rangi у gen bilan ifodalanadi. W gen dominant ingibitor vazifasini bajaradi. Quyidagi Wwyy va Wwyy genotipiga ega organizmlar o'zaro chatishtirilsa, bi- rinchi bo’g’in duragaylarining fenotipi qanday nisbatda boMadi?
A. 3 ta oq, 1 ta yashil B. 6 ta oq, 1 ta sariq, 1 ta yashil
C. 2 ta oq, 1 ta sariq, 1 ta yashil D. hammasi oq
14. В gen piyoz po’stining qizil rangini, sariq rangini b gen ifodalaydi, ammo ranglar genotipda V gen bo‘lsa, yuzaga chiqadi. Lining retsessiv v alleli ingibitor vazifasini bajaradi va rangning chiqishiga to'sqinlik qiladi. Quyidagi genotiplarning qaysi biri sariq rangli fenotipga ega? a) BBVV; b] Bbvv; c) bbW; d) bbw; e] bbVv; f) BbVv; j) BbW; k] BBw.
A. b, d, к В. с, e С. с, е, f D. a, f, j
15. Tovuq zotlarida patning oq, qora bo‘lishi ikki juft noallel genlar- ga bog’liq. Ularning birinchi jufti dominant holatda patning qora bo’lishi, retsessiv holatda patning oq bo’lishini ta’minlaydi. Unga allel bo’lmagan ikkinchi juft gen dominant holatda qora rang beruvchi gen faoliyatini to’xtatadi. Natijada tovuqlarning pati oq rangda bo’ladi. Genotipi har xil oq rangli tovuq zotlari chatishtirilganida F1 da oq rangli, F2 da oq va qora rangli tovuqlar olindi. F2 da olingan qora rangli tovuqlar necha xil ge- notipga ega?
A. 1 B. 2 C. 3 D. 9
16. G' o’za tolasining rangi 2 juft noallel, bir-biriga birikmagan genlar bilan ifodalanadi. Birinchi juft dominant geni tolaning malla, retsessivi esa oq rangda bo’lishini ta’minlaydi. Ikkinchi juftning dominant geni yuqoridagi genlar ta’sirini bo’g’ib, tolaning yashil rangda bo’lishiga olib keladi. Lining retsessiv alleli tola rangiga ta’sir ko’rsatmaydi. Malla va yashil tolali g’o’zalar o’zaro chatishtirilganida F, da 120 ta bir xil yashil fenotipli duragaylar olindi. F2 da esa 800 ta o’simlik olindi. Ushbu dura- gaylarning qanchasi genotip jihatidan F, ga o’xshash bo’ladi?
A. 450 tasi B. 50 tasi C. 200 tasi D. 150 tasi
17. Genlarning epistatik ta’siriga ko’ra tovuqlarning oq patli [1) va qora patli (2) formalarini ajrating.
a] IICC; b) liCC; c] iiCC; d] lice; e] iiCc; f) iicc.
A. 1-c, e; 2-a, b, d, f B. 1-a, c, d, e; 2-b, f
C. 1-c, f; 2-a, b, d, e D. 1-a, b, d, f; 2-c, e
18. Qovoqda и geni mevaning sariq rangini, u geni yashil rangini ifodalaydi. S - dominant ingibitor, s - qovoqlarda rangning yuzaga chiqishiga to’sqinlik qilmaydi. Ikki juft dominant genlar bo’yicha gomozigota oq qovoq yashil qovoqlar bilan chatishtirish natijasida hosil bo'lgan F, duragaylari o'zaro chatishtirilsa, F2 da olingan 1040 ta duragaylarning nechtasi keyingi avlodda ajralish beradi?
A. 260 B. 195 C. 780 D. 585
19. Itlarda junining qora bo'lishini A geni, jigarrang bo'lishini a geni belgilaydi. I ingibitor gen bo'lib, ranglarning yuzaga chiqishiga yo‘l qo'y- maydi, natijada itning juni oq rangda bo'ladi. i geni rangning yuzaga chiqishiga tosqinlikqilmaydi.Jigarrang vaoq gomozigotali itlarchatishtiril- ganida F2 da olingan qora itlar avlodning qancha qismini tashkil etadi?
A. 1/16 B. 12/16 C. 3/16 D. 4/16
20. Qovoqda U geni mevaning sariq rangini, u geni yashil rangini ifo- dalaydi. S - dominant ingibitor, s - qovoqlarda rangning yuzaga chiqishiga tosqinlik qilmaydi. Ikki juft dominant genlar bo'yicha gomozigota oq qovoq yashil qovoqlar bilan chatishtirish natijasida hosil bo'lgan F, duragaylari o'zaro chatishtirilsa, F2 da olingan 1040 ta duragaylarning nechtasi oq rangda bo'ladi?
A. 845 ta B. 585 ta C. 195 ta D. 780 ta
21. Itlarda junining qora bo'lishini A geni, jigarrang bo'lishini a geni belgilaydi. I ingibitor gen bo'lib, ranglarning yuzaga chiqishiga yo'l qo'ymaydi, natijada itning juni oq rangda bo'ladi. i geni rangning yuzaga chiqishiga tosqinlik qilmaydi. Jigarrang va oq gomozigotali itlar cha- tishtirilganida F2 da olingan jigarrang itlar avlodning qancha qismini tashkil etadi?
A. 12/16 B. 4/16 C. 3/16 D. 1/16
22. Genlarning epistaz ta’siri natijasida tovuqlarning qora rangda bo'lishini qaysi genotip belgilaydi?
A. Ccli B. CCIi C. Ccii D. ccii
23. Tovuq zotlarida patning oq, qora bo'lishi ikki juft noallel genlar- ga bog'liq. Ularning birinchi jufti dominant holatda patning qora bo'lishi, retsessiv holatda patning oq bo'lishini ta’minlaydi. Unga allel bo'lmagan ikkinchi juft gen dominant holatda qora rang beruvchi gen faoliyatini to'xtatadi. Natijada tovuqlarning pati oq rangda bo'ladi. Genotipi har xil oq rangli tovuq zotlari chatishtirilganida F, da oq rangli, F2 da oq va qora rangli tovuqlar olindi. F2 da olingan oq rangli tovuqlar necha xil genotip- ga ega?
A. 16 B. 7 C.13 D. 9
24. Kartoshka tugunagining ko‘k-binafsha rangini dominant F geni, pushti rangini dominant G geni namoyon qiladi. Lekin bu genlarning faoliyati dominant H geni bo’lmasa, yuzaga chiqmaydi. Genotipda F va G genlari dominant H geni bilan uchrashganida tugunak qizil-binafsha- rang bo'ladi, boshqa holatlarda tugunak oq rangda bo’ladi. Tugunagi oq gomozigotali kartoshka qizil-binafsha rangli gomozigota kartoshka bilan chatishtirilgan. Olingan avlodning necha foizi fenotip bo’yicha qizil-binafsha rangli bo'ladi?
A. 100 B. 25 C. 75 D. 50
25. Ma’lum bir navli piyoz osimligida piyozboshning qizil rang sariq rangga nisbatan ustunlik qiladi, lekin ikkinchi juft noallel genning retses- siv alleli rang ta’sirini bo’g’ib, oq rangni yuzaga chiqaradi. Qizil va sariq piyozboshli o'simliklar chatishtirilganida sariq, oq va qizil piyozboshli o'simliklar hosil bo’lgani ma’lum bo’lsa, avlodning necha foizi oq piyoz- boshga ega bo’ladi?
A. 25% B. 12,5% C. 37,5% D. 50%
26. Ma'lum bir navli piyoz osimligida piyozboshning qizil rangi sariq rangiga nisbatan ustunlik qiladi, lekin ikkinchi juft noallel genning ret- sessiv alleli rang ta’sirini bo’g’ib, oq rangni yuzaga chiqaradi. Digetero- zigota o’simliklar chatishtirilganida olingan qizil piyozboshli o’simliklar necha xil genotipik sinf hosil qiladi?
A. 4 В. 3 C. 2 D. 9
27. Otlarda tanasi qora rangda bo’lishi malla rang ustidan ustunlik qiladi. Lekin bu ranglar ikkinchi juft allel bo’lmagan gen tomonidan bosh- qarilib, uning retsessiv alleli [b) rang ta’sirini bo’g’ib, oq rangni yuzaga chiqaradi. Digeterozigota otlar chatishtirilganida tug’iladigan toychoq- larning necha foizini oq rangga ega bo’lmagan otlar tashkil etadi?
A. 75% B. 25% C. 50% D. 56,25%
28. Ma’lum bir navli piyoz osimligida piyozboshning qizil rangi sariq rangiga nisbatan ustunlik qiladi, lekin ikkinchi juft noallel genning retsessiv alleli rang ta’sirini bo’g’ib, oq rangni yuzaga chiqaradi. Qizil va sariq piyozboshli o'simliklar chatishtirilganida 480 ta sariq, oq va qizil piyozboshli o'simliklar hosil bo'lgani ma’lum bo’lsa, avlodning nechtasi oq piyozboshga ega bo’ladi?
A. 60 B. 240 C. 180 D. 120
29. G’o’za tolasining rangi 2 juft noallel, bir-biriga birikmagan genlar bilan ifodalanadi. Birinchi juft dominant geni tolaning malla, retsessivi esa oq rangda bo'lishini ta’minlaydi. Ikkinchi juftning dominant geni yuqoridagi genlar ta'sirini bo‘g‘ib, tolaning yashil rangda bo‘lishiga olib keladi. Uning retsessiv alleli tola rangiga ta’sir koYsatmaydi. Malla va yashil tolali g'o'zalar o'zaro chatishtirilganida F1 da 120 ta bir xil yashil fenotipli duragaylar olindi. F2 da esa 800 ta o'simlik olindi. Ushbu dura- gaylarning qanchasi yashil tolali?
A. 200tasi B. 450tasi C. 150 tasi D. 600tasi
30. Braxidaktiliya kasalligining barmoqlar kamroq qisqarishidan tor- tib ko'proq qisqarishigacha bo'lgan shakllari bor. Barmoqlari qisqa odam- lar geterozigota genotipga ega. Ushbu mutatsiyaga uchragan odamlar shajarasini o'rganish tufayli bu belgi fenotipda asosiy va modifikator genlar ishtirokida namoyon bo'lishi aniqlandi. Modifikator retsessiv genlar (n) gomozigota holatda bo'lsa, barmoqlarning keskin qisqarishiga olib keladi. Modifikator genlarning dominant alleli (N) gomozigota holatda barmoqlarning kamroq qisqarishiga olib keladi, geterozigota holatda esa o'rtacha qisqarishga sababchi bo'ladi. Shunga ko‘ra, barmoqlari keskin braxidaktiliyaga uchragan kasalning genotipini aniqlang.
A. Bbnn B. BbNn C. bbNn D. bbNN
31. Braxidaktiliya kasalligining barmoqlar kamroq qisqarishidan tor- tib ko'proq qisqarishigacha bo'lgan shakllari bor. Barmoqlari qisqa odamlar geterozigota genotipga ega. Ushbu mutatsiyaga uchragan odamlar shajarasini o'rganish tufayli bu belgi fenotipda asosiy va modifikator genlar ishtirokida namoyon bo'lishi aniqlandi. Modifikator retsessiv genlar [n) gomozigota holatda bo'lsa, barmoqlarning keskin qisqarishiga olib keladi. Modifikator genlarning dominant alleli (N) gomozigota holatda barmoqlarning kamroq qisqarishiga olib keladi, geterozigota holatda esa o'rtacha qisqarishga sababchi bo'ladi. Shunga ko'ra, barmoqlari o'rtacha braxidaktiliyaga uchragan kasalning genotipini aniqlang.
A. Bbnn B. BbNn C. bbNn D. bbNN
32. Braxidaktiliya kasalligining barmoqlar kamroq qisqarishidan tor- tib ko'proq qisqarishigacha bo'lgan shakllari bor. Barmoqlari qisqa odamlar geterozigota genotipga ega. Ushbu mutatsiyaga uchragan odamlar shajarasini o'rganish tufayli bu belgi fenotipda asosiy va modifikator genlar ishtirokida namoyon bo'lishi aniqlandi. Modifikator retsessiv genlar [n] gomozigota holatda bo'lsa, barmoqlarning keskin qisqarishiga olib keladi. Modifikator genlarning dominant alleli (N) gomozigota holatda barmoqlarning kamroq qisqarishiga olib keladi, geterozigota holatda esa o'rtacha qisqarishga sababchi bo'ladi. Shunga ko‘ra, barmoqlari kamroq braxidaktiliyaga uchragan kasalning genotipini aniqlang.
A. Bbnn B. BbNn C. bbNn D. BbNN
33. O' rmon ayig'i tanasining qora rangda bo'lishi D genga bog'liq, uning retsessiv alleli esa tanasining jigarrangda bo'lishini ta’minlaydi. O'rmon ayig'ining genotipida uchrovchi E geni dominant ingibitor bo'lib, u rang hosil bo'lishiga to'sqinlik qiladi, natijada o'rmon ayig'ining tana rangi oq bo'lib qoladi. Uning retsessiv alleli rang hosil bo'lishiga to'sqinlik qilmaydi. Nazariy jihatdan qora va oq rangli o'rmon ayiqlari chatishtiril- ganida F1 da 160 ta oq rangli o'rmon ayiqchalari olindi. F2 da esa 780 ta o'rmon ayiqlari olingan bo'lsa, F2da olingan naslning nechtasi digetero- zigotali bo'lgan va ular umumiy naslning necha fozini tashkil etadi?
A. 195 ta; 4,85% B. 195 ta; 25%
C. 235 ta; 35% D. 235 ta; 4,85%
34. Qaldirg'ochning orqa tomoni ko'kimtir rangda bo'lishi [G] qizg'ish bo'lishi (g) ustidan dominantlik qiladi, lekin bu belgilar genotipda К geni bo'lmasa, yuzaga chiqa olmaydi, natijada, qoramtir rang paydo bo'ladi. Digeterozigota qaldirg'ochlar o'zaro chatishtirilganida avloddagi necha foiz qaldirg'ochning orqa tomoni ko'kimtir tusda bo'ladi?
A. 25 B. 18,25 C. 56,25 D. 62,5