Nókis filialí «Telekommunikaciya texnologiyaları hám kásiplik tálim» fakulteti

Kirxgroftiń ekinshi nizami.

Ulıwma, elektr shınjır bir neshe EYUK dáreklerinen hám rezistorlardan shólkemlesken bolıwı múmkin. Mısalı,suwretde E1 hám E2 derekler generator rejiminde isleydi, yaǵnıy olardaǵı EYUK Lar hám ótip atırǵan toklar birdey jónelgen bolıp tabıladı. Bunda v hám A noqatlar arasındaǵı kernewdi tómendegishe anıqlaw múmkin:

U_VA=E₁-I₁·R₁,

U_VA=E₂-I₁·
Yoki
Eki túyinli quramalı shınjır.
E₁-I, R=E₂-I₂·R₂
Bundan:
E₁- E₂= I· R₁- I₂· R₂
Umumiy ko‘rinishda:
ΣE= Σ (I· R)

Sońǵı teńleme Kirxgrofning ekinshi nızamı atı Menen ataqlı : hár qanday jabıq konturda barlıq EYUKlarning algebraik jıyındısı sol kontur daǵı qarsılıqlarda júzege kelgen barlıq kernewler túsiwleriniń algebraik jıyındısına teń.

Elektr jurgiziwshi kúshlerdiń hám kernewler túsiwleriniń belgisin anıqlaw ushın konturdı aylanıp shıǵıwda qálegen jónelis tańlap alınadı.
Eger EYUK dıń yamasa qarsılıqtan ótip atırǵan júzimdiń baǵdarı konturdı aylanıp shıǵıw baǵdarı Menen birdey bolsa, ol halda EYUK hám kernewdiń túsiwi I• R “+” belgisi menen, eger EYUK yamasa júzimdiń baǵdarı konturdı aylanıp shıǵıw baǵdarına keri bolsa, “-” belgi menen alınadı.
Passiv paydalaniwshilardiń jalǵanıw sxemaları analizi

Joqarida kórip ótilgeni sıyaqlı, passiv elementlerdiń jalǵanıw sxemaları izbe - iz, parallel hám aralas baylanısıwda bolıwı múmkin.

Ketma - ket baylanısıw dep, hár bir elementten ótip atırǵan júzimdiń ma`nisi birdey bolǵan jaǵday daǵı baylanısıwǵa aytıladı. 5. 5-súwret, a, b dagi sxema ushın Kirxgofning ekinshi nızamına qaray
U₁+U₂+...+U_n=U,
yaki
R₁I+R₂I+...+R_nI=R_ekvI,
bunnan
R_ekv=R₁+R₂+...+R_n.
Izbe-iz jalǵanǵan elementlerdiń ekvivalent qarsiligi, elementler qarsiliǵiniń jiyindisinan ibarat. Shinjirdaǵi tok


I=U/R_ekv ,
n – elementniń kernewi ushin


U_n=R_nU/R_ekv ,

n - elementte paydalanip atrgan quwat:

a da elementler qarsiliqlari parallel jalǵangan sxema berilgen. Hamme elementler A ha’m V tuyini araliǵinda jaylasqan. Tuyinlar arasindaǵi kernew derek kernewine teń. Soniń ushin har bir tarmoq toki

munasebetler menen aniqlanadi.

a dagi sxema ushin Kirxgoftiń birinshi nizamina ko’re:

I_ekv=I=I₁+I₂+...+I_n ,
yaki


g_ekvU=g₁U+g₂U+...+g_nU,

bu jerda g_ekv = g₁+g₂+...+g_n= ,

yaki

Sonday eken, parallel baylanısıwda ekvivalent ótkezgishlik, shınjır daǵı barlıq tarmaqlar ótkezgishliklarining jıyındısına teń. Ekvivalent qarsılıq. Bul qarsılıq shınjır tarmaqları daǵı eń kishi qarsılıqtan da kishkene boladı (b). Ulıwma qarsılıqtıń azayıwı júzimdiń artıwına sebep boladı.
Quwat tómendegishe ańlatpalanadı :
R=UI=U(I₁+I₂+...+I_n),
yaki


R=R₁+R₂+...+R_n.
Shinjirdiń quwati jeke tarmaqlar quwatlariniń jiyindisinan ibarat.

Quramındaǵı elementler aralas jalǵanǵan shınjırlarda, da izbe-iz, de parallel jalǵanǵan uchastkalar ámeldegi boladı. suwretde aralas jalǵanǵan sxema berilgen. Bunday shınjırlardı esaplawda ekvivalent almastırıw sxemalarınan paydalanıladı. Shınjır tek bir ekvivalent qarsılıqtan ibarat bolǵan jaǵdayǵasha ápiwayılastırıladı. Ápiwayılastırıw sxemanıń aqırınan baslanadı.

,
,
.

Ekvivalent qarsılıq berilgen shınjır daǵı ulıwma tok I1 ni tabıw imkaniyatın beredi I1=U/Rekv. Qalǵan tarmaqlardıń tokları basqıshma - basqısh Om hám Kirxgof nızamlarınan paydalanılǵan jaǵdayda anıqlanadı. Ámeliyatda geyde sonday sxemalar ushırasıp turadıki, olar quramındaǵı elementler óz-ara úshmúyeshlik yamasa juldızsha formasında baylanısqan boladı. Olardı, na parallellik, na izbe-izlik belgiine qaray ıqshamlaw múmkinshiligi bolmaydı. Bunday jaǵdaylarda úshmúyeshlikten ekvivalent juldızǵa, yamasa juldızdan ekivalent úshmúyeshlikke ótiw yuli menen shınjırdı ıqshamlaw múmkinshiligi axtariladi (a, b). Úshmúyeshlikten juldızǵa ótiw formulalari:

Juldizshadan ushmuyeshlikke o‘tiw formulalari:

Juwmaq etip aytqanda,biz o’zbetinshe jumista Kirxgof nizamlari menen tanisip o’ttik.Toklardi qalay jalǵaw boyinsha birqansha maǵliwmatlarǵa iiye boldiq.


Paydalanilǵan adebiyatlar:

1.Elektronika,X.Aripov,A.Abdullayev,Milliy jamiyat baspasi,Tashkent-2012jil

2.Elektronika ham sxemalar,N.B.Alimova,X.X.Bustanov,Milliy jamiyat baspasi,Tashkent-2010
3.Internet materiallari:ziyouz.com