Nókis filialí «Kompyuter injiniringi» fakulteti

 
Personal karyerani rejelestiriw. 
Personal karyerasini joybarlaw hám rawajlandırıwdı basqarıw — komp aniya 
yamasa firma ishki mútajliklerine muwapıq halda xızmetker potencialleri hám 
úmitlerin esapqa alǵan halda onıń lawazımda yamasa kásip wazıypasında artıwın 
qáliplestiriwge anıq maqsetti gózlegen halda tásir ótkeriw procesi bolıp tabıladı. 
Personal karyerasin basqarıw tómendegi maqsetlerdi kózleydi: 
—karxananin izbe-iz menejmentine ishki mútajliklerin qandırıwdı támiyinlew; 
—personal ózi erisiwge ılayıq bolǵan arnawlı bir juwapkershilik dárejesine etiwi 
ushın onı oqıtıw hám de tájiriybe iyelewin izbe-iz támiyinlew; 
—muayyan potencialǵa iye personaldin bul potenciallerin tabıslı jumısqa 
salıwları — umtılıwları, uqıpları hám qatańlıqların esapqa alıp, kar'eralarini 
rawajlandırıwǵa múmkinshilik jaratıp beriw. 
Karyerani basqarıwdı aqılǵa say shólkemlestiriw nátiyjesinde tómendegiler 
támiyinlenedi: 
—joqari maman qánigelerdi jumısqa qosıw ushın keń múmkinshilikler; 
—joqari maman qánigelerdiń xızmet wazıypaları hám lawazımda ósiwleri 
támiyinlengenliginen qanigiw payda etiwleri nátiyjesinde olar ortasında qo'nimsizlikni 
kemeytiw; 
—personal menen kárxana iskerligi muvofikdashtirilishi nátiyjesinde miynet 
ońimdarlıǵınıń ósiwi. 
Karyera dinamikası xızmetkerdiń kárxana yamasa shólkem xızmet wazıypaları, 
lawazımları nawqanpoyalarinan basqıshpa-basqısh etiwin, bul dinamika pátin 
ańlatadı. Bunda xızmet wazıypası hám lawazımǵa iykemlesiw hám de onı iyelew 
ushın ádetde úsh jıl talap etiliwi kriterya retinde belgilep qóyıladı. Personal xızmet 
wazıypası yamasa personal karerasi boyınsha qabıl etilgen qararlardı orınlaw hám 
jobalardı ámelge asırıw
Kárxana sistemasınıń personal kásiplik tájiriybesine zárúriyatın analiz qılıw
kárxananıń karera strategiyasın islep shıǵıw jáne bul tuwrısında qarar qabıl qılıw
Personal kásiplik tájiriybesin analiz qılıw Kár xananıń kásiplik tájiriybege 
bolǵan mútajligi jáne bul mútajlikti ámelge asırıw múmkinshiligi. Kárxana p ersonali 
karerasini joybarlaw lawazımda bes jıl bolǵanınan keyin bolsa onıń miynet iskerligi 
natiyjeliliginde tómenlew baqlanadı. Sol sebepli dinamikalıq karyera delingende 
xızmetker, kóbinese xar bir xızmet wazıypası yamasa lawazımda 3—5 jıl dawamında 
bolıwı túsiniledi. 

---

Personal karyerasini artıwın basqarıw procesi (11. 8-súwret) logikalıq jaqtan 
bir-biri menen baǵlıq bolıp tabıladı. Ulıwma alǵanda xızmetkerdiń kar'erasi islep 
shıǵarıw iskerligi nátiyjesi esaplanadı. Xızmetker islep shıǵarıw p rocessinde xızmet 
wazıypasında yamasa lawazımda kóteriler eken, jańa texnika hám texnologiyalardı, 
islep shıǵarıw usılların, xızmet hám lawazım wazıypaların, menejmentti, óz social 
rolin hám taǵı basqalardı iyeleydi. 
Personal karyerasini rawajlandırıw innovatsiyalar menen ajıralmas baylanısda 
bolıp tabıladı. Kar'era dinamikası analiz etilgende xızmetkerlerdiń innovatsiyalarǵa 
kónlikpelerin rawajlandırıwdı talap etetuǵın iykemlesiwi túrlishe bolıwın esapqa alıw 
kerek. ―Keleshegi bar xızmetkerlerde ózgerislerge juwapan óz kónlikpelerin 
rawajlandırıwda ádetde máseleler sezilmaydi. Basqa bir xızmetkerler bolsa 
ózgerislerge tolıq ko'nika almaydılar. Bunıń áqibetinde jańa xızmet lawazımlarına
uyqas kela almay qaladılar. 
Sol sebepli personal kar'erasini rawajlandırıw siyasatın qáliplestiriwden ilgeri 
kar'era dinamikasın analiz etiw talap etiledi. Bul tómendegiler ushın kerek: 

---

— kelesinde personal menen baylanıslı máselelerdi, mısalı miynetke aqsha 
tólewdiń, ijroning bahalanishiga baylanıslılıǵın esapqa alıwda kar'era dinamikasınıń 
ijroni bahalaw menen baylanısın baqlaw ushın ; 
—lawazimda ósiwdiń bolajaq jolin kórsetip beriw hám de bul joldan tabıslı 
alǵa qaray háreket qılıw ushın zárúr talaplardı qáliplestiriw ushın ; 
—mo'ljallanmagan jaǵdaylardı, atap aytqanda xızmet wazıypası hám 
lawazımda oǵada tez kóteriliw yamasa kerisinshe basshılardıń iyelep turǵan
lawazımlarında uzaq waqıt qalıp ketiwleri sebeplerin anıqlaw ushın. 
Personal kar'erasini rawajlandırıw siyasatınıń tiykarǵı máselesi lawazımda 
kóteriw ushın óz xızmetkerlerin tayarlaw yamasa maman qánige hám basshılardı 
jumısqa shetten tartıw kerekligini anıqlap alıwdan ibarat esaplanadi. Personal 
kar'erasini rawajlandırıw siyasatı bos lawazımlardı toltırıw procesi hám de 
xızmetkerlerdi lawazımda ósiriwge qarjı jumsawǵa jantasıwlarda óz ańlatpasın tabadı. 
Bos lawazımlardı óz xızmetkerleri esabına toltırıw principi kompaniya yamasa firma 
ishinde xızmet wazıypası hám lawazımda jılısıwdı támiyinleydi hám de personalning 
qızıǵıwshılıǵın kúsheytiwge xızmet etedi. Bul princip jarıslar járiyalaw arqalı ámelge 
asırılıwı múmkin. Onıń ushın bos lawazımdı iyelew qálewi bolǵan barlıq xızmetkerler 
arasından eń múnásipi tańlap alınıwı kerek. 
Kompaniya yamasa firmalar kóbinese usı principti tańlawları haqqında daǵaza 
qilsalarda, ámeliyatda bul tańlaw ádewir basqasha tárzde ótedi. Yaǵnıy bos lawazım 
hám de kárxananıń ózinde áne sol lawazımdı iyelewge múnásip xızmetk er ámeldegi 
bolsa, ol tuwrıdan-tuwrı áne sol lawazımǵa tayınlandı. Bunday múnásip kandidat 
kompaniya yamasa firmada tabılmasa, administraciya, kópshilik jaǵdaylarda, óz 
xızmetkerlerin áne sol lawazımǵa tayarlaw ushın aqsha jumsawdan kóre tayın qánige 
yamasa baslıqtı shetten usınıwdı maqul kórediler. 
Ulıwma alǵanda ámeliyatda kóbinese bos lawazımǵa óz xızmetker-ini 
tayarlıqtan ótkerip belgilew ornına shetten qánige hám baslıq usınıs etiwge dus 
kelinedi. Eń maqul túsetuǵını bolsa hár eki principke de ámel qılıw bolıp tabıladı. 
Sebebi birinshi princip — bos lawazımdı tek óz xızmetkerleri esabına toltırıw 
kárxanada turaqlılıq jaǵdayına alıp keliwi múmkin. Ekinshi p rincip — basshılardı 
shetten qosıwda bolsa óz xızmetkerlerin xoshametlew nátiyjeli usılınan waz keshiwdi 
ańlatadı. 
Ámeliyatda personal kar'erasini rawajlandırıw bos lawazımlardıń 80 payızın óz 
xızmetkerleri esabına toltırıw, 20 payızın bolsa shetten jumısqa qosıw eń nátiyjeli 
ekenligi óz tastıyıqın tapqan.