Nókis filialí «it-servis» baǵdarı

1. Ulıwma maǵlıwmat hám tariyx
1901 jıl - Italiyalıq injener D. Giorgi XKSni mexanik ólshew birlikleri sistemasın usınıs etdi. Bul sistema, CGS penen sistemasınan ayrıqsha bolıp esaplanıw, ISS penen sistemasınan mexanik birliklerdi hám elektr birliklerin ámeliy tolıq elektr sistemasınan júdá kóp kúsh sarplamagan halda baylanıstırıp qoydı, sebebi bul sistemalarda jumıs penen (joule) hám quwat ( amt) birligi bir- birine tuwrı keldi.. 1913 - Salmaqlar hám ólshewler boyınsha Bas penenkonferenciya Xalıq aralıq salmaqlıq hám ólshewler komitetine XKS penentiykarında Xalıq aralıq birlikler sistemasın jaratıw tuwrısında kórsetpe berdi. 1954 jıl - Xalıq aralıq birlikler sistemasınıń tiykarǵı birlikleri retinde qabıl etilgen salmaqlıq hám ólshewler boyınsha X Bas penen konferenciya : metr, kilogramm, sekund, amper (aǵıs penenkúshi birligi), Kelvin dárejesi (termodinamik temperatura birligi), sham (jaqtılıq birligi) intensivligi) 1958. Xalıq aralıq Huqıqıy Metrologiya Komiteti Xalıq aralıq Ólshewler hám Ólshewler Komitetiniń Xalıq aralıq birlikler sistemasın jaratıw tuwrısındaǵı qararlarına qosıldı. Xalıq aralıq standartlastırıw shólkemi (ISO) (qarang ISO) hám Xalıq aralıq elektrotexnika komissiyası Xalıq aralıq birlikler sistemasın tán aldı. 1960 jıl - Salmaqlar hám ólshewler boyınsha XI Bas penen konferenciya Xalıq aralıq birlikler sistemasın engiziwge tayarlıq jumısların tugatdi hám SI (SI) qısqartirilgan atınıń birlikler sistemasına berdi. hám dúnyadaǵı eń belgili hám tapqır ilimpazlardıń ólshew birlikleri hám olardıń sistemaların jaratıw menen shuǵıllanıwı biykarǵa emes. Olardan birinshisin ullı nemis penen matematikası, fizigi, astronomı hám tapografi K. Gauss penen dep ataw kerek. 1832 jılda ol " Jerdiń magnit kúshiniń keskinligi mutloq ólshewge shekem kemeytirildi" shıǵarmasın baspa etdi, ol jaǵdayda ol bir neshe tiykarǵı fizikalıq shamalardı ǵárezsiz ólshew birliklerin tańlaw arqalı fizikalıq nızamlardan paydalanǵan halda fizikaning ol yamasa bul bólimine kiritilgen barlıq fizikalıq shamalardı ólshew birlikleri. Sol tárzde qáliplesken birlikler kompleksi " birlikler sisteması" dep atalǵan bolıp, olardan birinshisi Gauss penen tárepinen usınıs etilgen CGS penen sisteması bolıp, ol jaǵdayda uzınlıq, massa hám waqıt birlikleri túpkiliklileri retinde payda bolǵan. Áyyemgi dúnya mútajlikleri bir neshe birlik - múyesh, uzınlıq, salmaq, waqıt, maydan, kólem, tezlik menen ańsatlıq penen qandirilgan. hám búgingi kúnde Xalıq aralıq ólshew birlikleri sistemasında ettita tiykarǵına qosımsha túrde mexanika, termodinamika, elektromagnetizm, akustika, optikalıqada isletiletuǵın eki qosımsha hám 200 ge jaqın tuwındılar bar. Xalıq aralıq sistema 1963 jıldan beri kóplegen mámleketlerde nızam hújjetleri temasına aynalǵan bolsa -de, tiykarǵı birlikler sanı hám túrin eń maqul túsetuǵın tańlaw tuwrısında ilimpazlar ortasında turaqlı tartıslar bar. Haqıyqattan da, nege óz dáwirinde Gauss penenush birlikti tiykarǵı birlik retinde qabılladı hám aytaylik, besew yamasa birewin emes? Keyinirek ne ushın olardıń sanı ettitaga ko'paytirildi? Kelesinde bul dizimdi jáne de keńeytirmasligingizga kepillik barma? Ámeldegi barlıq sistemalar ushın qatań tiykar barma yamasa olar úzil-kesil túrde anıqlanbaǵan paydalanıw múmkinshiliklerine tiykarlanǵanma? Pútkil ólshew birlikleri sistemasın jaratıw ushın tek eki muǵdar - uzınlıq hám waqıt etarli degen pikir jańa emes; 1873 jılda J. Maksvell bul haqqında gápirgan hám 1941 jıldan baslap ol ingliz alımı B. Braun tárepinen targ'ib etilgen hám qorǵaw etilgen. 1965 jılda belgili sovet aviatsiya konstruktorı R. di Bartini bul tarawdaǵı birinshi shıǵarmasın ximiya pánleri kandidati P. Kuznetsov menen birgelikte baspa etdi. Muǵdarlar birligi Rossiya Federatsiyasida ulıwma tárepinen qabıl etilgen birlikler birligi bahaları Xalıq aralıq sisteması, paydalanıw ushın ruxsat belgilengen tártipte mırza International shólkemlestirilgen tárepinen usınıs etilgen hám táreziler ilajları boyınsha Ferents penenbir huqıqıy metrologiya jazıldı. Muǵdar birlikleriniń atları, belgileniwi hám jazılıw qaǵıydaları, sonıń menen birge olardı Rossiya Federatsiyasi aymaǵında qóllaw qaǵıydaları Rossiya Federatsiyasi húkimeti tárepinen belgilenedi, nızam hújjetlerinde názerde tutılǵan hallar bunnan tısqarı. Rossiya Federatsiyasi qabıl etiliwi. Rossiya Federatsiyasi Húkimetine Xalıq aralıq birlikler sistemasınıń birlikleri, sistemalı bolmaǵan birlikler hám bahalar birlikleri menen birge paydalanıwǵa ruxsat beriliwi múmkin. Kiripke jetkizip beriletuǵın ónimlerdiń, sonday-aq ólshew qurallarınıń qásiyetleri hám parametrleri buyırtpashı tárepinen belgilengen bahalar birliginde ańlatılıwı múmkin. Muǵdarlar birliginiń mámleket standartları Muǵdarlar birliginiń mámleket standartları, olardıń ólshemlerin Rossiya Federatsiyasi aymaǵında bul muǵdarlardıń barlıq ólshew qurallarına ótkeriw ushın shamalardı kóbeytiw hám saqlaw ushın baslanǵısh retinde qollanıladı. Muǵdarlar birliginiń mámleket standartları Rossiya Federatsiyasi Mámleket standartı tárepinen tastıyıqlanishi shárt bolǵan jáne onıń yurisdiktsiyasida bolǵan federal federal mulk bolıp tabıladı. Tiykarǵı birlikler Xalıq aralıq SI birlikleri sistemasınıń tiykarǵı ólshew birlikleri. Olardıń ettitasi bar:  Uzınlıq birligi metrge teń - jaqtılıq vakuumda bir sekunddıń 1/299792458 bóleginde háreketlenetuǵın joldıń uzınlıǵı ;  Massa birligi - kilogramm - xalıq aralıq prototip kilogramm massasına teń massa  waqıt birligi bir sekund - sırtqı maydanlardan tınıshsızlanbaǵan halda sezyum-133 atomining tiykarǵı jaǵdayınıń giperfin strukturasınıń eki dárejesi ortasında ótiwge sáykes keletuǵın 9192631770 nurlanıw dáwirleriniń dawam etiw waqti ;  Elektr tokınıń birligi amper - vakuumda bir-birinen 1 m aralıqta jaylasqan sheksiz uzınlıqtaǵı hám áhmiyetsiz dumaloq nurli eki parallel ótkeriwshinen otip atırǵanda turaqlı aǵıs penen kúshi. hár bir metr ushın 0, 2 mN ga teń bolǵan bul ótkeriwshiler uzın;  Termodinamik temperatura birligi Kelvin - suwdiń ushlı noqatınıń termodinamik temperaturasınıń 1 / 273, 16. Tselsiy boyınsha ólshewge de ruxsat beriledi;  Elementlar muǵdarı birligi - bul buyım - 0, 012 kg salmaqlıqtaǵı uglerod -12 nuklidida atomlar qansha bolǵan strukturalıq elementlerdi óz ishine alǵan sistema daǵı elementlar muǵdarı ;  Jaqtılıq intensivliginiń birligi - kandela - chastotası 540 * THz bolǵan monoxromatik nurlanıw shıǵaratuǵın derektiń málim bir baǵdarı daǵı jaqtılıq intensivligi, onıń energiya kúshi bul jóneliste 1/683 vt / sr ^ 2 mısalı, ishki hújjetlerde hám ápiwayı baspalarda xalıq aralıq yamasa orıssha belgiler isletiliwi múmkin.