Nókis filialí «Informaciyalıq servis»

---

ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASÍ
INFORMACIYALÍQ TEXNOLOGIYALARÍ HÁM KOMMUNIKACIYALARÍN 
RAWAJLANDÍRÍW MINISTRLIGI 
 
MUXAMMED AL-XOREZMIY ATINDAǴÍ 
TASHKENT INFORMACIYALÍQ TEXNOLOGIYALARÍ UNIVERSITETI 
NÓKIS FILIALÍ 
 
«Informaciyalıq servis»
 qánigeligi 
1-kurs 
306-21
topar studenti 
Bauatdinov Rasul Abatbay ulı
niń 
 
«PROGRAMMALASTÍRÍW I»

páninen 
 
1 
– LABORATORIYA JUMÍSÍ
 
 
Tema: 
Algoritmler túsinigi, qásiyetleri, túrleri, ańlatılıw usılları 
 
Laboratoriya jumısın bahalaw kriteriyaları 
Kriteriy 
Ball 
Tapsırmalar tolıq islengen. Programma dúzilgen, kodta qátelikler joq, 
alınǵan nátiyjeler berilgen tapsırma talaplarına tolıq juwap beredi. 
2 
 
Tapsırmalar shala islengen. Programma dúzilgen, kodta bazi qátelikler bar, 
alınǵan nátiyjeler berilgen tapsırma talaplarına tolıq juwap bermeydi. 
1 
Tapsırmalar islenbegen. Programma aqırına jetpegen, nátiyje alınbaǵan 
yamasa alınǵan nátiyjeler berilgen tapsırmanıń hesh bir talabına juwap 
bermeydi. 
0 
Berilgen tapsırmanıń orınlanıwı boyınsha oqıtıwshı sorawlarına tolıq juwap 
berdi. 
1 
 
Berilgen tapsırmanıń orınlanıwı boyınsha oqıtıwshı sorawlarına shala juwap 
berdi. 
0.5 
Berilgen tapsırma orınlanıwı boyınsha oqıtıwshınıń heshbir sorawlarına 
juwap bere almadı. 
0 
Jámi toplaǵan ball
 
 
Laboratoriya jumısı berilgen sánesi:
«20»oktyabr 2021 j. 
Laboratoriya jumısın tapsırıw sánesi: 
«30»oktyabr 2021 j. 
 
Tayarlaǵan
_________________ 
R.A.Bauatdinov
Qabıllaǵan
_________________ 
A.B.Orınbaev 
Nókis – 2021

---

 
Tema: 
Algoritmler túsinigi, qásiyetleri, túrleri, ańlatılıw usılları
 
Jumıstıń maqseti:
1.
 
Algoritm haqqında túsinikke iye bolıw; 
2.
 
Algoritm qásiyetleri, túrleri hám ańlatıw usılların biliw; 
3.
 
Berilgen máseleni sheshiw ushın algoritm dúziwdi úyreniw; 
4.
 
Blok-sxema kórinisinde algoritm dúziwge ámeliy kónlikpeler alıw. 
 
Qısqasha teoriyalıq kirisiw: 
Algoritm bul – berilgen nátiyjege erisiw ushın orınlanatuǵın buyırıqlardıń 
tártiplesken izbe-izligi. Algoritm orınlawshısı – algoritmde kórsetilgen buyırıqlardı 
orınlay alatuǵın abstrakt yamasa real sistema (texnikalıq, biologiyalıq). 
Algoritmniń 5 tiykarǵı qásiyeti bar. Olar: diskretlilik, túsiniklilik, anıqlılıq, 
ulıwmalıq, nátiyjelilik.
1. Diskretlilik. Bul qásiyet algoritmlerdi barlı waqıtta shekli adımlardan ibarat etip 
bóleklew imkaniyatı barlıǵın bildiredi. Yaǵnıy, algoritmdi shekli sandaǵı ápiwayı 
kórsetpeler izbe-izligi formasında ańlatıwǵa boladı. 
2. Túsiniklilik. Algoritm onıń orınlawshısına (adam yamasa mashinaǵa) túsinikli 
mazmunda bolıwı kerek. Keri jaǵdayda orınlawshı ápiwayı ámeldi de orınlay 
almawı múmkin.
3. Anıqlılıq. Orınlawshıǵa berilip atırǵan buyırıqlar anıq mazmunda bolıwı zárúr. 
Sebebi, anıq kórsetilmegen buyırıqlar kútilgen nátiyjeni bermewi múmkin. 
4. Ulıwmalıq. Algoritmniń baslanǵısh maǵlıwmatlarınıń ruxsat etilgen qálegen 
mánislerinde kútilgen nátiyjeni beriwi kerek. Basqasha aytqanda, algoritm 
qandayda bir klassqa tiyisli máselelerdi sheshiwge arnalǵan bolıwı hám baslanǵısh 
maǵlıwmatlardı ózgertiw arqalı usı klassqa tiyisli túrli máselelerdi sheshe alıwı 
kerek.
5. Nátiyjelilik. Hár bir algoritm shekli sandaǵı adımlardan soń álbette nátiyje 
beriwi kerek.
 
Laboratoriyalıq jumısqa tapsırmalar: 
3-esap: 
X tıń mánisinde f=2*x*x+3*x-9 funkciyasınıń mánisin esaplań. 
35-esap: 
Avtomobil 100 km ge 6 litr benzin sarıplaydı. X km basıp ótiwi ushın qansha 
brnzin kerekligin anıqlań (x>0 putin san)
19- esap: 
Biyikligi h , radiusi r bolǵan cilindrdiń kólemin tabıń( π=3.14)
Sheshiliwi: 

---

3-esap 
Blok-sxema 
Baslaniwi 
x 
f=2*x*x+3*x-9 
f 
Tamamlaniwi 

---

35-esap 
Blok-sxema 
Baslaniwi 
X 
L=x/100*6 
L 
Tamamlaniwi 

---

19-esap 
Baslaniwi 
r,h 
V=3.14*r*r*h 
V 
Tamamlaniwi