Nizomiy nomidagi

Ochiq urug‘lilarning kelib chiqishi. Ochiq urug‘lilar yuqorida qayd qilinganidek paleozoy erasining devon davrida paydo bo‘lib, eraning oxirida mezozoy boshlarida tog‘lar hosil bo‘lishi va iqlimning quruqlanishi vaqtida avj olib rivojlanib, hamda sporali yuksak o‘simliklarning o‘rnini egallaganlar. Ular qadimgi har xil sporali qirqquloqlarning bir tarmog‘idan kelib chiqqanlar. Yuqori devon davrida qadimgi mezofit ginkgolar va bargli o‘simliklar ajdodi bo‘lmish kardoitlar paydo bo‘lgan. Quyi karbonda gigrofit sagovniklar ajdodi yirik bargli urug‘li qirqquloqlar rivojlangan.

Ochiq urug‘lilar Yer sharining hamma qismida uchraydi. Ular har xil sporali bo‘lib, sporafit gametofitdan ustunlik qiladi. Sporafit nihoyatda qurg‘oqchilikka moslashgan. Qirqquloqlar va boshqa sporali yuksak o‘simliklardan farqli ravishda ildizi yon ildizli bo‘lib, ular o‘simlikni to‘liq suv bilan ta’minlaydi. Ildizning anatomik tuzilishi gulli o‘simliklarnikiga o‘xshash ikkilamchi yo‘g‘onlashishga ega.

Ochiq urug‘li o‘simliklar floemasidagi elaksimon hujayralar o‘rniga yopiq urug‘lilarda elaksimon naylar rivojlanadi. Barglar tomirlanishida ham o‘zgarishlar kuzatiladi. Ninabargli o‘simliklarda esa erkak gametalarni harakatlanish xossasi evolyusion jarayonda barham topgan.

Ochiq urug‘lilarning hozirgi vaqtda tarqalganlariga archalar, kedrlar, kiparislar, zog‘ozalar, tilog‘ochlar vakil bo‘ladi.