Nizomiy nomidagi toshkent davlat

2.2.Sensor alalik bolalar fonematik idrokni tekshirish metodikasi

Fonematik idrok faoliyatini tekshirish bola nutqining barcha tomonlari lug‘ati, fonetik idrok, grammatik tuzilishini rivojlantirish rejasida olib boriladigan logopedik ish uchun zarurdir.

Sensor alaliyada bolalar tovushlarni farqlay olmasliklari xarakterlidir. A.YE.Jurova va D.B.Yelkonin, G.A.Kashe, N.I.Jinkin, T.B.Filicheva va G.V.Chirkina,R.Mо‘mnova, M.Y.Ayupova ishlariga asoslangan holda fonematik idrokni tekshirish deganda, biz bolalarning nutq tovushlarini yig‘indisida (tovushlar, bо‘g‘inlar, sо‘zlar qatori) tanib olish, farqlab olish, tahlil va tarkib qilish qobiliyatini nazarda tutdik. Topshiriqlar tovushlarni, bо‘g‘inlarni va sо‘zlarni minimal, о‘rtacha hamda va maksimal farq qilish bо‘yicha murakkablashib borgan tartibda berildi.

Sensor alalik bolalarfonematik idrokining holatini, uning buzilish sabablarini tekshirishda notо‘g‘ri talaffuz etiladigan tovushlar bilan bir qatorda, tо‘g‘ri talaffuz qilinadigan tovushlarni farqlash imkoniyatini ham tekshirdik.

Har bir bola alohida tekshirildi va tekshirish natijalari nutq kartasiga qayd etib borildi. Bolalarga topshiriqlar og‘zaki usulga berildi. Fonematik idrokni tekshirishda maxsus logopedik albomdan foydalangan holda, quyidagi topshiriqlarni qо‘lladik:

1-topshiriq. Nutqiy bо‘lmagan tovushlarni farqlash. Bunda bolalarga turli hayvonlar rasmi berilib, ular orasidan eshitgan tovushga mos rasmni topishi sо‘raladi.

a) mushukning miyovlashi;

b) kuchukning vovullashi;

v) qо‘zichoqning marashi;

g) sigirning mо‘rashi;

d) xо‘rozning qichqirishi.