(dialogik) o‘rgatish. Suratni ko‘rish va u haqda suhbat mashg’ulotining uslubiyoti xuddi
kuzatish mashg’ulotining uslubiyotiga o‘xshashdir. Tarbiyachi mashg’ulotdan oldin suratni
bolalarga ko‘rsatmasdan, guruh xonasiga olib kiradi va uni doskaga teskari tomoni bilan osib
qo‘yadi. Bunday qilishdan maqsad bolalardagi ixtiyorsiz diqqatdan mashg’ulotning
boshlanishida foydalanishdir.
Mashgulotni boshlashdan oldin bolalarni jonlantirish, yangi surat mazmunini yaxshilab
tushunib olishlari uchun qisqagina kirish suhbati o‘tkazish mumkin, Masalan: «Mushuk o‘z
bolalari bilan” nomli suratni bolalarga ko‘rsatishdan avval tarbiyachi ularga: Kimning uyida
mushugi bor? Nima uchun mushuk saqlaysiz? Uni nimalar bilan boqasiz? U qanday ovoz
chiqaradi? kabi savollar beradi. So‘ngra bolalarga: «Men sizlarga mushuk va uning bolalari
tasvirlangan suratni olib keldim, hozir sizlarga ko‘rsataman, – deb suratning old tomonini ilib
qo‘yadi va bolalarning uni yaxshilab ko‘rib olishlari uchun 1– 2 daqiqa vaqt beradi. Suratni
yaxshilab ko‘rib olishgach, tarbiyachi unda tasvirlanganlar bo‘yicha savollar bera boshlaydi.
Savollar bolalarning yosh va shaxsiy xususiyatlarini, dastur maqsadini hisobga olgan holda
beriladi. Chunonchi, agar birinchi va ikkinchi kichik guruhlarda ushbu surat bo‘yicha mashg’ulot
o‘tkazilsa, undan maqsad: bolalarning mushuk va uning bolalari haqidagi tasavvurlarini aniqlash,
tashqi ko‘rinishi, harakati, ovqatni qanday yeyishini bilish va lug’atini faollashtirish bo‘lsa,
tarbiyachi bolalarga suratni ko‘rsatib shunday savollar beradi: Suratda nima tasvirlangan? Ona
mushuk nima qilyapti? Ona mushuk yonida kim yotibdi? Mushuk qanday miyovlaydi? Ikkinchi
kichik guruh bolalariga esa yuqoridagi savollardan tashqari, yana ushbu savollarni ham berish
mumkin: Ona mushukning panjalari qanday rangda? Dumi qanday rangda? Mushukning boshida
nimalari bor, tumshug’ida-chi? Kulrang mushukcha nima qilyapti? U nimadan sut ichyapti? U
sutni qanday ichyapti? Ip kalavasi bilan o‘ynayotgan mushuk bolasini ko‘rsatib: Bu mushukcha
qanday rangda? U panjalari bilan nima o‘ynayapti? ip kalavalari qanday rangda? Katta va
maktabga tayyoriov guruhida beriladigan savollar esa ancha murakkablashadi. Rasmlarni ko‘rib
chiqish vaqtida bolalar diqqati ayrim detallarga yo‘naltiriladi: Ona mushuk nimaning ustida
yotibdi? Uning yonida uxlab yotgan mushukchaning panjalarida ninasi ko‘rinib turibdi? Polda
sochilib yotgan ip kalavalari qayerda edi? Nima uchun ip kalavalari polda sochilib yotibdi?
Savatni kim ag’darib yubordi? Tarbiyachining savollariga bolalar javob berib bo‘lishgach, surat
yuzasidan tarbiyachining o‘zi gapirib beradi: «Mana bu ona mushuk – Mosh. Uning
mushukchalari bor. U gilamcha ustida yotib, bolalariga qarayapti. Kulrang mushukchalar
tarelkadagi sutni tili bilan chapillatib ichyapti, targ’il rangdagi mushukcha yesa sakrab, savat
ichidagi ip kalavalarini ahtarib yubordi. Ip kalavalari savat ichidan har tomonga sochilib ketdi va
targ’il mushukcha ko‘k rangdagi ip kalavasini chuvalashtirib o‘ynay boshladi. Oq-qora rangli
mushukcha esa ona mushukning yonida uxlab yotibdi. Ona mushuk mushukchalariga qarayapti
va «xir-xir» qilib xirillayapti». Ushbu mashg’ulot jarayonida yangi so‘zlar izohlab beriladi, qiyin
so‘zlar jo‘r bo‘lib takrorlanadi. Mashg’ulot topishmoq aytish va uning javobini topish (Kichkina
qumg’on, o‘tirib ko‘zini yumgan), she‘r aytish (SH. Sa’dullaning «Mushuk» she’rini):
Mushugim deydi: miyov,
Sichqon doim menga yov!
Shuning uchun qo‘ymayman,
Qancha yemay to‘ymayman.
yoki qisqa hikoya o‘qib berish bilan (Habib Po‘latovning «Mosh hikoyasi» davom ettirilishi
mumkin. Tarbiyachi ushbu mashg’ulotda bolalar lug’atiga mushukchalar, ip kalavasi, panja,
Do'stlaringiz bilan baham: |