Nizomiy nomidagi toshkent davlat

 

I.R. Asqarovning Organik    kimyo

1

 kitobida 9- bob karbonil birikmalar 

deb  nomlangan.  Unda  monokarbonil  birikmalarning  nomlanishi  va  izomeriyasi, 

gomologik  qatori  keltirilgan.  To’yingan  monokarbonil  birikmalarning

 

olinish 

usullaridan  karbon  kislota  tuzlarining  yuqori  haroratda  qizdirilishi  reaksiya 

yordamida 

tavsiflangan. 

Udris 

– 

Sergeyev 

reaksiyasida 

aromatik 

gidroperoksidlarning  kislotalar    yordamida  parchalanishi  natijasida  ketonlarning 

olinishiga oid reaksiya ko’rsatilgan. Kitobda karbonil birikmalarning fizik hamda 

kimyoviy  xossalari  yoritilgan.  Karbonil  birikmalar  uchun  xos  bo’lgan  elektrofil 

o’rin  olish  va  nukleofil  o’rin  olish  reaksiyalarining  borish  mexanizmlari 

ifodalangan.  Ionli  gidridlash  metodi,  aldol  kondensatsiya  reaksiyasi,  Prins 

reaksiyasi,  ammiak  va  birlamchi  aminlarning  birikish  reaksiyalari  keltirilgan. 

Karbonil  birikmalarning  gidroksilamin  bilan  kondensatsiya  reaksiyasi  natijasida 

oksimlarni  hosil  qilishi  va  unga  oid  reaksiyalar  ham  berilgan.  Kijner  –Volf 

reaksiyasi, Kannitsaro va Klyayzen reaksiyasi, Feling raksiyasi haqida ma’lumotlar 

berilgan.  Karbonil  birikmalarning  muhim  vakillaridan  formaldegid,  asetaldegid, 

aseton, kamforalar haqida ma’lumotlar keltirilgan.