Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedegogika universiteti abdullaeva qumri madjidovna tikuvchilik buyumlarini loyihalash va modellashtirish asoslari

M u t a n o s i b l i k degandah tananing turli hismlari o'lchamining bo'y (rost) ga nisbati tushuniladih bu nisbat foizlar bilan ifodalanadi. V.V.Bunak katta yoshdagi erkaklar va ayollar o'rtasida ko'p uchraydigan tana mutanosibliklarini uchta asosiy turga bo'ladi:

d o l i x o m o r f tur – bu tipga mansub kisqilarning oyoqlari uzunh tanasi hisha va ixcham bo'ladi

b r a x i m o r f tur – bu tipga mansub kisqilarning oyoqlari nisbatan hishah tanasi uzun va serbar bo'ladih

m e z o m o r f tur – oralih tur hisoblanadi.

Tana mutanosibligi yoshga va jinsga harab o'zgaradi.

T a n a t u z i l i sh i muayyan belgilar majmuiga bohlih bo'libh kishining haddi-homatini ifodalaydi.

V.V.Bunak odamning gavda tuzilishini bir necha turlarga bo'lib ko'rsatadi. Lekin 3 ta tur asosiy hisoblanadih ya'ni ko'krakdor tur (unchalik semiz emash muskullari ozgina horin tortishganh bukchaygan)h muskullari rivojlangan tur (teridagi yoh hatlami o'rtachah muskullari o'rtacha yoki juda rivojlanganh orhasi tekis) va horindor tur (semizh muskullari o'rtacha yoki kam rivojlanganh horni dum-dumaloh bo'lib chihib turadih bukchaygan yoki oddiygina).
2.2. Bolalar gavdasining tuzilishi
Bolalar tanasining shakli va o'lchamlari o'sish davrida doimo o'zgarib turadi. Aynihsa, gavda mutanosibligida keskin farhlar sezilarli bo'ladi (18-rasm).

Yangi tuqilgan Chaqaloqning bosh uzunligi tana uzunligining 1/4 qismini tashkil qilsah hiz bolalarda esa 1/8 qismiga teng. Chaqaloqlarda bo'yin kaltah horin chihhan va uzunh oyoq ho'lga nisbatan kalta bo'ladi. Bolalarni o'sish davrida gavda hismlari bir tekisda rivojlanmaydi. ho'l va oyoqlar tez o'sadih o'smirlik davriga kelib oyoq 5 martah ho'l 4 marta uzaygan bo'ladi. Tana qismi esa sekinroh o'sadi. O'smir yoshiga kelib tana 3 martah bosh hism esa 2 marta kattalashgan bo'ladi. Bolalarda bo'yning o'sishi 5-7h 10-11h 13-16 yoshlarda juda sezilarli bo'ladi.