Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika

II bob bo’yicha xulosa 
 
«O‘nlik»ning  alohida  konsentr  qilib  berilishining  matematik  sabablari 
bilan bir qatorda psixologik va metodik sabablarini ham qayd qilishimiz kerak. 
Birinchi sinfga kelgan o‘quvchilar odatda 10 gacha sanashni biladilar, ko‘pchilik 
o‘quvchilar  esa  qo‘shish  va  ayirishning  ba‘zi  hollarini  yoddan  biladilar. 
O‘quvchilar  bilgan  bu  ma‘lumotlar  asosida  son,  sonlarning  tengligi  va  teng 
emasligi  kabi  muxim  tushunchalarni  shakllantirish,  qo‘shish  va  ayirishning 
ma‘nosini ochib berish, o‘quvchilarni bu amallarning ayrim xossalari va o‘zaro 
bog‘lanishi  bilan  tanishtirish,  hisoblash  va  eng  sodda  masalalar  yechishning 
zarur  malakalarini  ishlab  chiqish  osondir.  Katta  bo‘lmagan  sonlar  bunday  ish 
uchun  qulaydir.«Yuzlik»  mavzusi  kursning  eng  katta  mavzularidan  biri  ekan. 
Uni o‘rganish birinchi sinfda boshlanib, ikkinchi sinfda tugallanadi. Ikki xonali 
sonlarni  nomerlashni  va  ular  ustida  arifmetik  amallar  bajarishni  quyidagi 
sabablarga ko‘ra alohida qilib ajratilgan. 
Sonlarni  nomerlashda  o‘quvchilarda  birinchi  tarkibli  sanoq  borligi  — 
o‘nlik  to‘g‘risida  tushuncha  shakllanadi.  Shuning  uchun  ikki  xonali  sonlarni 
og‘zaki  va  yozma  nomerlashni  o‘zlashtirish  istalgan  ko‘p  xonali  sonlarni 
nomerlashni o‘rganishda zaruriy bosqich bo‘lib hisoblanadi. 
3-sinfda  ming  ichida  sinf  tushunchasi  shakllantira  boshlanadi  (birlar, 
o‘nlar,  yuzlar  I  sinfni-birlar  sinfini  tashkil  etadi).  Keyingi  sinflar  (IV  sinf  - 
minglar sinfi, VII sinf - millionlar sinfi va hokazo) birinchiga o‘xshash tuziladi, 
faqat  ularda  o‘nlar  va  yuzliklarga  boshqa  birliklar  guruhlanadi.  Ko‘p  xonali 
sonlarni  nomerlashni  o‘zlashtirish  haqiqiy  asos  bo‘lishi  uchun  o‘quvchilar  uch 
xonali  sonlarni  og‘zaki  va  yozma  nomerlashni  mustahkam  va  ongli  ravishda 
o‘zlashtirib olishlari kerak.Ko‘p xonali sonlarni alohida qilib berilishiga sabab, 
1000 dan katta sonlarni nomerlashning o‘ziga xos xususiyatlari bor: ko‘p xonali 
sonlar  faqat  xona  tushunchasiga  emas,  balki  sinflar  tushunchasiga  ham  tayanib 
hosil  qilinadi,  nomlanadi,  yoziladi.  Mingdan  katta  sonlarni  nomerlashni 
o‘rganish o‘ziga xos xususiyatlarini bayon etdik. 

---

 
78