Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universitetining shahrisabz filiali yosh fiziologiyasi va gigiyena

 
5-laboratoriya mashg‘uloti 
 
Ovqat ratsionini tuzish
Ishdan maqsad: 
Talabalarda tо‘g‘ri ratsion tuzish va tо‘g‘ri ovqatlanish haqida tushuncha hosil qilish. 
 
Ovqat ratsionini tuzish prinsiplari 
Odam uchun ovqat ratsioni (ma’lum muddatda beriladigan ovqat) tuzishda quyidagi qoidalarga amal 
qilinmog‘i lozim. Bir kunda yeyiladigan ovqat sarf etiladigan energiya miqdorini qoplaydigan bо‘lishi kerak. 
Ovqat ratsionini tuzishda shaxsning bajaradigan ish turiga monand (bolalar uchun yoshiga) holda yetarli 
miqdorda oqsillar, yog‘lar va uglevodlarning bо‘lishi hisobga olinishi kerak. Tо‘rt mahal ovqatlanish eng 
yaxshi rejim hisoblanadi. Birinchi, ertalabki nonushta umumiy kaloriyaning 10-15% ini, ikkinchi nonushta 
15-35% ini, tushki ovqat 40-50% ini va kechki ovqatlanish 15-20% ini tashkil qilishi maqsadga muvofiqdir. 
Oqsilga boy bо‘lgan oziq moddalari(gо‘sht, baliq, tuxum) nonushta va tushki ovqatlanishda tanovul qilingani 
ma’qul. Kechki ovqatlanish uchun esa sut-kо‘kat mahsulotlari qoldirilishi zarur. Organizmga kirayotgan oqsil 
va yog‘larning kamida 50% chorva maxsulotlaridan iborat bо‘lishi kerak. Shu bilan bir qatorda taom 
ratsioniga yetarli miqdorda vitaminlar, mineral tuzlar va suv kirishi kerak. 
Organizmga kirgan oziqning hammasi о‘zlashtirilmasligini, ya’ni ichakda sо‘rilmasligini va 
ishlatilmasligini esda tutish kerak. Iste’mol qilingan oziqning ma’lum qismi ichakdan shlaklar (chiqindi) 
kо‘rinishida chiqarib yuboriladi. Aralash oziqni о‘zlashtirish о‘rtacha 90% ga tenglashadi. 
 
Bajariladigan ish turiga qarab sarflanadigan energiya miqdorining har xil bо‘lishi 
Odam harakat qilganida energiya kо‘p sarflanadi. Sarflangan energiya ish turiga qarab har xil bо‘ladi. 
Turli ishlar vaqtida sarflanadigan energiya miqdorini bilish katta ahamiyatga ega. Turli kasbda ishlaydigan 
kishilarning sarflaydigan energiyasi miqdorini bilish о‘sha kishilar uchun ovqat normalarini aniqlashga imkon 
beradi. Kasbga qarab sarflanadigan energiya miqdorini aniqlash uchun odamlarni quyidagi gruppalarga 
bо‘lish mumkin.