Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zamonaviy uzluksiz ta

 ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
 
411 
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ 
ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИДА ГИМНАСТИКА ВОСИТАЛАРИДАН 
ФОЙДАЛАНИШ САМАРАДОРЛИГИ 
 
Раупов О.К. – доц. , Қурбанов А.А – катта ўқитувчи, СамДУ,Ўзбекистон. 
Гимнастика жисмонан камол топишда саломатликни мустаҳкамлашга ҳар томонлама 
ёрдам берадиган махсус жисмоний машклар системаси. Гимнастика билаб мунтазам 
шуғуланилганда юрак-томир ва нафас системалари фаолияти, таянч ҳаракат апарати 
мустаҳкамланади, моддалар алмашуви кучаяди, турли жисмоний юкламаларга мослашуви 
механизми такомилашади. 
Ўзбекистонда жисмоний тарбия восита ва услубларининг ягона тизими яратилган. 
Мазкур воситаларнинг энг оммавийларидан бири бўлган гимнастика бу тизимда ҳақли 
равишда муҳим ўрин тутади. Гимнастика машғулотлари - «ёш авлодни болалик чоғидан 
бошлаб жисмоний жиҳатдан соғлом қилиб тарбиялашни, уларда жисмоний ва маънавий 
кучларни гармоник тарзда ривожлантиришни таъминлаш» вазифасини ҳал қилишга ёрдам 
беради. 
Гимнастика киши саломатлигини мустаҳкамлаш, уни ҳар томонлама жисмонан 
тарбиялаш ва ҳаракат қобилиятларини, кучи, чаққонлиги, ҳаракат тезкорлиги, чидамлилиги 
ва бошқа хусусиятларини такомиллаштириш учун ишлатадиган махсус танланган жисмоний 
машқлар, услубий усулларининг тизими хисобланади. Қуйидагилар унинг асосий 
вазифаларидир: 
1. Инсон 
организми 
шакл 
ва 
функтсияларини 
кишиларнинг 
жисмоний 
қобилиятларини ҳар томонлама такомиллаштиришга, саломатлигини мустаҳкамлашга, узоқ 
йилар давомида фаолият кўрсатиб яшашларини таъминлашга юналтирилган малакаларини 
ривожлантиради;
2. Мухим кўникма ва малакаларини (шу жумладан, амалий ва спорт кўникмаларини) 
шакллантириш ва махсус билимлар билан қуроллантириш; 
3. Аҳлоқий, иродавий ва эстетик хислатларни тарбиялаш. Кўп асрлик тажриба ва 
жисмоний тарбия соҳасидаги замонавий фан ютуқлари асосида яратилган гимнастика 
Ўзбекистонда янада ривож топди ва кенг тадбиқ этиладиган бўлди; 
4. Айниқса болалар ва ўсмирларни жисмоний шакллантиришда гимнастиканинг 
аҳамияти катта. Гимнастиканинг хилма-хил восита ва услублари ёрдамида бошланғич 
жисмоний тарбия вазифалари мувафақиятлироқ ҳал қилинади, болалар ва ўсмирларда 
жисмоний ҳамда ҳаракат қобилиятларини ривожлантириш учун асос яратилади, уларнинг 
фуксионал ва кўникиш имкониятларини анча кенгайтиради. 
Гимнастиканинг турларини асосан уч гуруҳга бўлинади: 
1. 
Соғломлаштирувчи турлар: асосий, гигиеник ва атлетик гимнастика; 
2. 
Спортга доир турлар: спорт гимнастикаси, бадий гимнастика (хотин-қизлар), 
акробатика; 
3. 
Таянч (амалий) турлар: ишлаб чиқариш, спорт-амалий, касбий-амалий, ҳарбий-
амалий ва даво гимнастикалар. 
Гимнастиканинг жуда катта гигиена-соғломлаштириш аҳамияти бор. Қадимги 
дунёнинг атоқли мутафаккирларидан бири Плутарх гимнастиканинг соғломлаштириш 
аҳамиятига баҳо бериб: «Гимнастика медицинанинг шифобахш қисмидир»-деган эди. Жаҳон 
фанининг атоқли арбоблари бўлган рус олимлари И.М. Сеченов, И.П. Павлов, И.Н. 
Мечников, П.Ф. Лесгафт, В.В. Гориневскийлар жисмоний машқларга, жумладан, гимнастика 
машқларига катта аҳамият бериб, бу машқлар ҳаётий фаолияти ва ишчанлик қобилиятини 
оширишда, шунингдек соғломлашда фаол дам олишда қўланилади. Гимнастика билан 
ҳамма-болалар-у катталар, кексалар-у ёшлар, яхши тайёргарлик кўрганлар-у энди 
бошловчилар, соғлом кишилар-у ва, ҳатто бетоб кишилар-шуғулланишлари мумкин. 

---