|
ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
101
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ
R.M. Boskisning tasnifiga muvofiq, bu toifaga maxsus ta’limdan tashqarida loaqal minimal
hajmda nutqiy zaxirani egallash imkonini beradigan darajada eshitish qobiliyatini saqlab qolgan
bolalar kiritiladi.Zaif eshituvchi bolalarning, bir tomondan kar, boshqa tomondan eshituvchi
bolalardan ajratilishi ularni о‘qitishga о‘ziga xos talablarni nazariy jihatdan asoslash imkonini berdi.
K.G. Korovin, K.V. Komarov ishlarinda savod о‘rgatish darslari nutqiy rivojlanishning yagona
jarayoni tarkibiga kiritildi. Global о‘qishning (analitik о‘qish bilan bir qatorda) joriy qilinishi savod
о‘rgatish amalga oshiriladigan nutqiy material hajmini sezilarli darajada kengaytirish imkonini
berdi.
4, 21-b.
.
M.I. Nikitinaning ishlarida , ularda zaif eshituvchi о‘quvchilar tomonidan badiiy matnlarni
idrok qilishning xususiyatlari ochib berilgan va bu toifa bolalarda о‘qish bilan bog‘liq
qiyinchiliklarni bartaraf qilishning asosiy yо‘llari belgilab berilgan. M.I. Nikitinaning fikrini
qо‘llab-quvvatlagan holda, ta’limda ilgarilagani sari reproduktiv, qayta yaratish xarakteridagi
topshiriqlar bilan bir qatorda evristik va ijodiy plandagi mashqlar sonini orttirib borish kerakligini
ta’kidlashni istardik. Tilga olingan metodlarni optimal birlashtirish о‘quvchilarning tobora keng
aqliy va nutqiy faolligi, о‘qish texnikasining rivojlanishi, о‘qilgan matn haqidagi va u bilan bog‘liq
о‘z fikrlariniqurish malakalarini egallashiga kо‘maklashadi.M.I. Nikitina tomonidan eshitishda
nuqsoni bо‘lgan bolalarda kitobxonlik idrokini aniqlash usuliga e’tiborni jamlagan diagnostik
topshiriqlar ishlab chiqilgan
5, 78-b.
.
Asosiy mezonlar sifatida surdopedagog tomonidan badiiy matn mazmunini anglash;
о‘qilayotganning faktik mazmunini ochib berish; asosiy epixodlarni ajratish, jiddiy belgilarni jiddiy
bо‘lmaganlaridan
ajratish,
epizodlar
orasidagi
sabab-oqibat
aloqadorliklarini
aniqlash;
qahramonlarni baholash bilan bog‘liq malakalari lgari surilgan.
Shunday qilib, ilmiy adabiyotlarni о‘rganish surdopedagogikada eshitishida nuqsoni bо‘lgan
bolalarni о‘qishga о‘rgatish masalasi doimo markaziy о‘rin tutib kelganidan dalolat beradi. Shu
о‘rinda eshitishida nuqsoni bо‘lgan bolalarni о‘qishga о‘rgatish metodikasi rivojlanishining
zamonaviy bosqichida bolalarni badiiy adabiyotni idrok qilishga tayyorlash; metodlarni optimal
tanlash; evristik va ijodiy xarakterdagi topshiriqlar sonini orttirish; о‘qishga о‘rgatish natijaviyligini
aniqlash bо‘yicha diagnostik topshiriqlarni ishlab chiqish bilan bog‘liq samarali о‘qishga
о‘rgatishning yangi yо‘llarini izlash bо‘yicha ilmiy tadqiqot olib borish dolzarb masala sanaladi. Bu
ilmiy tadqiqot adabiy ta’lim jarayonida nutqni rivojlantirishning pedagogik tizimini yaratish uchun
asos va metodologik omillarni yaratadi.
Foydalanilgan dabiyotlar
1. Беляева
О.Л.
Организационно-педагогические
условия
формирования
коммуникативной компетентности слабослышащих детей в процессе интегрированного
обучения в общеобразовательной школе I ступени Автореф.дисс. канд. пед. наук.
Красноярск, 2010,-18c.
2. Mamarajabova Z.N. Surdopedagogika -T.:Innovatsiya ziyo,2020.
3. Mamarajabova Z.N.Ona tili о‘qitish maxsus metodikasi - T.:Innovatsiya ziyo,2020
4. Marschark M. Harry G.Lang, John Albertini- Educating deaf students - Oxford
University Press, 2006, 303p
5. Musayeva N.Aqli zaif о‘quvchilarda verbal va noverbal muloqotga kirishish
kо‘nikmalarini ta’lim jarayonida rivojlantirish Ped. fan. dok. ...diss. – T., 2018.;
6. Никитина
М.И.
Психолого-педагогические
основы
совершенствования
литературного образования слабослышащих школьников. Диссертация ... д-ра пед. наук. —
Л.: ЛГПИ им. А. И. Герцена, 1983.-333 с..
7. Никитина М.И. Чтение и развитие речи / Книга для учителя школы
слабослышащих.
Обучение
русскому
языку,
чтению,
произношению/Под
ред.К.Г.Коровина—М.: Просвещение, 1995. - с. 18 — 43.
8. Никифорова О. И. Восприятие художественной литературы. — М.: Учпедгиз,
1959.-206 с.
Do'stlaringiz bilan baham: |
