Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zamonaviy uzluksiz ta

 ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
 
260 
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ 
“Kim oldin” o‘yini guvox bo‘yicha o‘tkaziladi. Bunda 3 ta o‘quvchi doskaga 
chiqarilib, musobaka sharti tushuntiriladi. Kim oldin 5 ta yozish: 
Kaysi o‘quvchi tez va chiroyli chizsa, o‘sha kator g‘olib chiqadi. 
“Chapaklar” o‘yini o‘quvchilarning eshitib, sanash qobiliyatlari oshiriladi. Necha marta 
karsak urilsa o‘sha son xosil bo‘ladi. Bolalar buni tinglab, ichlarida sanab turadilar. To‘gri sanagan 
o‘quvchilar ragbatlantiriladi. “Topishmok” o‘yini ham juda kizikarli. O‘quvchilardan biri “Menda 
hammasi bo‘lib 5 ta cho‘p bor, 1 ko‘limda 3 ta, 2 – sida nechta bor?”, deb so‘raydi. Bolalar javob 
beradilar. O‘yin shu tarika davom etadi. 
“Sonning tarkibini toping” o‘yinida magnit do‘skasida 
9 rakami ko‘rsatiladi va u kanday sonlardan tuzilganligini so‘raladi. O‘quvchilar magnit do‘skasida 
ko‘rsatishadi.
8 + 1 = 9 6 + 3 = 9 
7 + 2 = 9 5 + 4 = 9 
Bu o‘yin orqali o‘quvchilar sonining tarkibini aniqlaydilar. 
“Moxir hisobchi” o‘yinida sinf taxtasiga 3 ustundan iborat millionlar yoziladi. Har 
bir katordan 1 tadan o‘quvchi chiqariladigan tegishli ustundagi misolni yechiladi. Tez bajargan 
o‘quvchi moxir hisobchi bo‘ladi.“O‘ylab top” o‘yini boshlangich siniflarning hammasida, o‘zlari 
uchun ajratilgan hisob vakitlarida o‘tkaziladi. Bu o‘yin bolalarda kizikishni, faollikni kuchaytiradi. 
Do‘skada bir necha misollar berilgan bo‘ladi. O‘qituvchi aytadi: -bu misollardan birining javobi 30. 
Men kaysi misolni yechdim. O‘quvchilardan biri javob beradi. O‘qituvchi ie tarika, hama misollar 
yechilib tamom bo‘lguncha, o‘yinni davom ettiradi.“Kim tezrok” o‘yini uchun sonlar yoziladigan 
kvadratlardan foydalaniladi 4 ta o‘quvchini chiqarib, ularga kvadratlarga yozilgan sonlarning katori 
ko‘rsatiladi. Kim o‘ziga berilgan katordagi sonlar yigindisini tezrok va to‘gri aytsa, shu o‘quvchi 
g‘olib hisoblanadi. Bunday jadvallar sinfga va bolaning bilimiga karab tuziladi. Buni ko‘prok 
ko‘shish ayrishni o‘rgatishda ko‘llash mumkin: 
200 120 300 280 
420 180 250 120 
800 300 150 130. 
O‘quvchilarning o‘zlari hisoblashga o‘rgatishning yana bir usuli yevristik suxbatdir. Bunda 
o‘qituvchi tayor bilimlarni o‘yin harakteriga ega bo‘lgan savollar orqali o‘quvchilarga beradi: 
1 tovuk bir oyogi bilan tursa, 3 kg 2 oyogi bilan tursa necha kg bo‘ladi? 
Kaynagan suvda 1 ta tuxum 3 minutda pishadi, 3 ta tuxum necha minutda pishadi? 
Eng kichiq 2 xonali son, eng kata bir xonali sondan kancha katta? 
Bir bola ko‘chadan 5 so‘m topib oldi. Ikkinchi kishi chiqsa necha so‘m topar edi? 
Ushbu savollar o‘quvchilarning fikrlash qobiliyatlarini faollashtiradi va turli mikdorlar 
orasidagi bog‘lanishlarni aniqlashga o‘rgatib boradi. 
Matematikaga o‘rgatishda korreksion-rivojlantiruvchi texnologiyalar — ta’lim beruvchi usul 
bo‘lib, bu usul muayyan ta’limiy maqsadlarga erishuvga, ya’ni o‘tilgan o‘quv materialini 
aniqlashga, mustahkamlashga va uni chuqurlashtirishga qaratilgan bo‘ladi. Har bir korreksion-
rivojlantiruvchi texnologiyalar muayyan maqsad, masalan, biror harakatni, biror hisoblash usulini, 
ya’ni ma’lum didaktik topshiriqni mustahkamlash vazifa qilib oladi[3,67].Matematik bilimlar 
mustakil fikrlash asosida ongli o‘zlashtirilgan bo‘lsagina mustaxkam bo‘ladi. Shuning uchun 
o‘qituvchi dars jarayonida o‘quvchilarni fikrlashga, mustakil izlanuvchanlikka, xulosalar 
chiqarishga 
umumlashtirishga 
undovchi 
metodlarni 
izlaydi, 
korreksion-rivojlantiruvchi 
texnologiyalardan foydalanadi. O‘quvchilarni og‘zaki hisoblashga o‘rgatishning muhim yetakchi 
korreksion-rivojlantiruvchi texnologiyalardan biri didaktik o‘yinlar. Bolalar fakat o‘kish mobaynida 
o‘rganib kolmay, balki o‘yin jarayonida ham o‘rganadilar. Bunda didaktik o‘yinlarni dastur talabiga 

---