Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti



Download 2,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet61/290
Sana03.01.2022
Hajmi2,63 Mb.
#280020
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   290
Bog'liq
Milliy ma naviyat bosqichlari (M.Imomnazarov)

Islom  dini  asotir  tafakkurga  eng  keskin  va  oxirgi  zarbani  berdi.  Qur’oni 
karimda  «ilm»  so’zi  asosidagi  «alima»  (bilmoq)  fe’l  negiziga  tayangan  kalimalar 
Tavhid e’tiqodi
 
- Allohning barcha kitoblarida uqdirilgan, ajdodlarimiz 
asrlar davomida anglab etgan va imon keltirgan  e’tiqod tizimi bo’lib

ahli  sunna  va  jamoa  aqidasiga  binoan  Allohning  borligi  va  birligiga 
chin qalbdan iqror bo’lishni anglatadi.
 
Milliy ma’naviyatimizda Borliq 
haqiqati 
ayni 
Tavhid 
e’tiqodida 
ifodalanadi. 
Aslida 
milliy 
ma’naviyatimizning  tarixiy  takomili  Tavhid  haqiqatini  borgan  sari 
teranroq  idrok  etish  bilan  bog’liq  bo’lib,  bu  timsol-tushuncha  turli 
zamon  va  turli  soha  namoyandalari  tomonidan  turlicha  talqin  etilgan. 
Masalan, diniy talqinda – faqat Allohning yagona ma’bud (sig’inishga 
loyiq  yagona  zot)  ekanligiga  urg’u  berilsa  (ruscha  –  «edinobojie»), 
ilmiy  talqinda  -    yagona  Alloh  yaratgan  va  uning  irodasi  bilan 
boshqariladigan  dunyodagi  jonli  va  jonsiz,  harakatda  va  sokinlikda 
ko’ringan,  o’tmish,  bugun  va  kelajakka  oid  barcha  narsa  va 
hodisalarning  o’zaro  uzviy  bog’liqligi,  yagona  manba  va  manshaga 
oidligi,  uyg’unligi  va  yaxlitligi  (ruscha  –  «edinobыtie»)  tushuniladi. 
Yana  uning  irfoniy  va  mumtoz  adabiyotimizga  xos  talqinlari  ham  bor. 
Ammo  milliy  ma’naviyatimiz  an’analarida  bunday  turli    talqinlarning 
birortasi  boshqalariga  zid  emas,  ular  mohiyatan  bir-birini  to’ldirib 
keladilar.  
 
www.ziyouz.com kutubxonasi


 
48
750  marta  uchrashligi  ilmiy  tadqiqotlarda  qayd  etilgan  bo’lib,  bu  o’zak  faqat 
«Alloh»,  «Rabb»  (Parvardigor  ma’nosida),  «bo’lmoq»  va  «gapirmoq»  kabi  eng 
ko’p ishlatilgan o’zak-so’zlardan keyin beshinchi o’rinda turar ekan. 
 Rasulullohga ilk nozil bo’lgan 5 oyat hozirgi Qur’oni karim matni 96-surasi 
(«Alaq»)ning birinchi oyatlari bo’lib, shunday boshlanadi: «Iqra’ bi-ismi robbikal-
lazi  xalaq!»  («Yaratgan  rabbing  nomi  bilan  o’qi!»).  Orada  bir  oyat  o’tib,  yana 
«o’qi!»  so’zi  qaytariladi:  «Iqra’  va  robbikal  akram,  allazi  allama  bil  qalam. 
Allama-l-insona  ma  lam  ya’lam».  («O’qi!  Sening  o’ta  karamli  parvardigoring 
qalam  vositasi  bilan  ta’lim  berdi.  Insonga  u  bilmagan  narsalarni  o’rgatdi»). 
Shunday  qilib,  islom  e’tiqodi  avval  boshidanoq  insonni  o’qib-o’rganishga,  ilm 
vositasi bilan dunyoni anglab etishga targ’ib qiladi. 
Islom  dinining  yana  bir  muhim  xislati  ahli  bashar 
ma’naviy  kamolotida  tarixiy  tadrijiylikni  qat’iy 
qoida  qilib  belgilab  qo’yilganligidadir.  Bu  masala 
Qur’oni karimning ko’p suralari jumladan, ikkinchi 
(«Baqara»)  va  uchinchi  («Oli  Imron»)  suralarining 
boshlang’ich  oyatlarida  ochiq-ravshan  ta’kidlangan 
bo’lib, 
o’zbekcha 
tarjimada 
quyidagicha 
ifodalangan:  «Alif.  Lom.  Mim.  Ushbu  (ilohiy)  Kitob  (Qur’on)  shubhadan  xoli  va 
(u  shunday)  taqvodorlar  uchun  hidoyat  (manbai)  dirkim,  ular  g’oyib  (diniy 
xabarlar)  ga  imon  keltiradigan,  namozni  mukammal  o’qiydigan  va  Biz  rizq  qilib 
bergan narsalardan (sadaqa va) ehson qiladiganlardir. Yana, ular Siz (Muhammad) 
ga  va  Sizdan  ilgari  (o’tgan  payg’ambarlarga)  nozil  qilingan  narsa  (ilohiy 
kitoblar)ga  imon  keltiradigan  hamda  oxirat  (qiyomat)  ga  qat’iy  ishonch  hosil 
qiladiganlardir.  Aynan  ular  Parvardigorlari  tomonidan  (ato  etilgan)  hidoyat 
uzradirlar  va  aynan  ular  najot  topuvchi-lardir».  («Baqara»  surasi,  1-5-oyatlar). 
Demak, mo’’min bo’lmoqning asosiy shart-laridan biri faqat  
 Qur’onni  emas,  balki  undan  oldingi 
payg’ambarlarga  nozil  etilgan  kitoblarni  ham 
yagona  Alloh  tomonidan  yuborilganligini  tan 
olishda ekan. 
Keyingi,  «Oli  Imron»  surasining  bosh-
lang’ich  oyatlarida  ushbu  g’oya  yanada  aniqroq 
qilib  tushuntiriladi:  «Alif.  Lom.  Mim.  Alloh  – 
Undan  o’zga  iloh  yo’qdir.  U  tirik  va  abadiy 
turuvchidir.  (U)  Sizga  (ey,  Muhammad),  Kitob 
(Qur’on)  ni  haqiqatan  o’zidan  oldingi  (ilohiy 
kitoblar)  ni  tasdiqlovchi  holida  nozil  qildi.  Tavrot 
va Injilni oldin nozil qilishi esa, odamlarga hidoyat 
(manbai)  bo’lishi  uchun  edi.  (Endi  esa)  haq  bilan  nohaqlikni  ajrim  etuvchi 
(Qur’on) ni nozil qildi...» («Oli Imron» surasi, 1-4-oyatlar). 
Bu oyatlarda Qur’onning Furqon (“haq bilan nohaqlikni ajrim etuvchi”) deb 
nomlanishi  alohida  ta’kid  etilganki,  bu  ham  chuqur  hikmatga  ega.  Tarixiy 
tadrijiylik  nafaqat  Qur’onda,  balki  undan  oldingi  ilohiy  kitoblarda  ham  ta’kid 
etilgan va ularda o’zidan keyingi kitoblarga ishoralar mavjud ekanligi ma’lum. 

Download 2,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   290




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish