Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

Fano  –  o’tkinchi,  muvaqqat 
holat, 
insonning 
moddiy 
olamdagi holati. 
 
Uxraviy  maqsadlar  –  oxiratga 
oid, keng ma’noda, azal va abad 
olamida 
o’z 
qadrini 
yo’qotmaydigan 
(Borliq 
haqiqatiga muvofiq) maqsadlar 
 
Dunyoviy  maqsadlar  –  biz 
yashab 
turgan 
moddiy 
dunyoga 
oid 
(o’tkinchi) 
maqsadlar 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

 
193 
samimiy  urinishlarga  jiddiy  e’tibor  qaratsak,  ularni  ko’ngilda  tahlildan  o’tkazib, 
amalda  o’zimiz  uchun  ibrat  qilib  olsak,  bas.  ”Agar  biz  adolatli  davlat,  erkin 
jamiyatni qurmoqchi bo’lsak, bu oliyjanob maqsadni amalga oshirish yo’llari ming 
yillik  diniy  aqidalar  bilan  mushtarak  ekanligini  yodda  tutishimiz  lozim”
149
,  deydi 
Prezident.  
“Din xalq uchun afyundir” deguvchilar insonning eng muhim ehtiyojlaridan 
bo’lmish  imon  ehtiyojini  tan  olmaydilar  yoki  nazarga  ilmaydilar.  Imon-e’tiqod 
ehtiyoji,  agar  u  samimiy  inson  bo’lsa,  hatto  dahriyda  ham  bo’ladi.  Faqat  u  o’z 
botiniy  ehtiyojini  ko’pchilik  e’tiqod  qiluvchi  dinlardan  emas,  turli  ”izm”lardan 
qidiradi  yoki  shaxsan  o’zi  uchun  alohida  e’tiqod  tizimi  yaratishga  urinadi.  Bu, 
albatta,  insonga  xos  kibr  va  gumrohlikning  nishonasi,  xolos.  Yo’q,  narsani  kashf 
etishga  urinishdan ko’ra, ko’pchilik tan  olgan  narsani tushunib,  mohiyatan anglab 
etishga harakat qilish, bizning nazarimizda, samaraliroq yo’ldir. 
Qalbni,  ko’ngil  ko’zgusini  poklash  avvalo  imon-e’tiqoddan  boshlanadi. 
“Ezgulikka sadoqati bo’lmagan, biror narsaga ixlos qo’ymagan, ishonmagan odam 
qo’rqinchlidir”,  deb  ogohlantiradi  Prezident
150
.  Albatta,  ma’lum  bir  davrda 
kommunistik  g’oyaga  ham  samimiy  ishonganlar  bo’lgan,  sof  vijdonli  dahriylar 
ham  hayotda  uchrashi  mumkin.  Ammo dahriylik  inson tarixida alohida  holatlarda 
bir-bir  namoyon  bo’luvchi  hodisa.  Din  esa  asrlar  davomida  million-million 
insonlarning  e’tiqodini  shakllantirib  kelgan.  Jumladan,  islom  dini  14  asrdan  beri 
ulug’  bir  mintaqada  insonlar  tafakkur  yo’nalishiga  ta’sir  o’tkazib  kelmoqda. 
Marksizm ongimizda ajdodlar salohiyatiga nopisandlikni tarbiyaladi. Kimki 5-6 asr 
ilgari  o’tgan  bo’lsa,  uning  mulohazalari  bizga  noqis  ko’rinadigan  bo’ldi  (ayni 
marksizm aqidalariga nomuvofiqligi tufayli). O’z vaqtida biz Imomi A’zam, Imom 
Buxoriy,  Imom  Motrudiy,  Mahmud  Zamaxshariy,  Ahmad  Yassaviy,  Najmiddin 
Kubro  va  hokazo  yuzlab  jahonshumul  ulug’  allomalarning  e’tiqodini  “afyun”  deb 
e’lon  qildik  va  aslo  etimizga  o’ylab  ko’rmadik-ki,  “xo’sh,  ular  yaratgan  ulkan 
ma’naviy  merosga  o’zimiz  bir  misqol  qo’shish  qudratiga  egamizmi?”  Mustaqillik 
bizga  imonimizni,  e’tiqodimizni  qaytarib  berdi.  “Islom  dini  bu  ota-bobolarimiz 
dini,  -  deydi  I.A.Karimov,-u  biz  uchun  ham  imon,  ham  axloq,  ham  diyonat,  ham 
ma’rifat ekanligini unutmaylik”
151
.  
2007  yilda  Toshkent  shahri  xalqaro  tashkilotlar  tomonidan    Islom 
madaniyatining  poytaxti,  deb  e’lon  qilindi.  Shu  munosabat  bilan  Hazrati  Imom 
(Hastimom)  mavzeida  salmoqli  obodonchilik  va  qurilish  ishlari  amalga  oshirildi. 
Ko’rkam va mahobatli yangi jome’ masjidi ishga tushirildi. Umuman, oxirgi 10-15 
yil  ichida  diniy  qadriyatlarimizning  tiklanishi  sohasida  amalga  oshirilgan  ishlar 
ilgarigi  davrlarda  100-200  yilda  qilinadigan  ishlar  ko’lamidan  kam  emas.  Bu 
davrda  biz  qaramlik  davrida  mazkur  sohadagi  buzg’unchiliklar  oqibatini  bartaraf 
etishga  astoydil  kirishganimiz  va  yo’qotishlar  o’rnini  to’ldira  boshlaganimiz  juda 
katta  ma’naviy  yutuq  ekanligi  shubhasizdir.  ”Agar  biz  adolatli  davlat,  erkin 
jamiyatni qurmoqchi bo’lsak, bu oliyjanob maqsadni amalga oshirish yo’llari ming 
                                         
149
 
 Islom Karimov.Asarlar. 3-jild, s. 41  
150
 
 Islam Karimov.Asarlar. 4-jild, s. 79 
151
 
 Islam Karimov.Asarlar. 3-jild, s. 40 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

 
194 
yillik  diniy  aqidalar  bilan  mushtarak  ekanligini  yodda  tutishimiz  lozim”
152
,  deydi 
Prezident.