Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

Demak,  har  bir  inson  o’zining  nazariy  va  amaliy  bilimlarini,  o’zi  va  o’zgalar  hosil 
qilgan  bilimlarni,  o’tmish  ajdodlar  va  zamondoshlar  bilimlarini,  ilohiy  kitoblarda  hidoyat 
uchun  berilgan  bilimlar  bilan  inson  tafakkuri  xosil  qilgan  bilimlarni  qiyoslab  va  o’zaro 
uyg’unlashtirishga  harakat  qilib  borsa,  uning  adashuv  ehtimoli  kamayadi  va  bunda  bilimlar 
ishonchliroq bo’la boradi. 
Aqliy  bilimlar  2  xil  yo’nalishda  hosil  qilinadi:  a)  mantiqiy  tafakkur  orqali,  b) 
modellashtirish orqali. Modellashtirish, o’z navbatida – a) qiyosiy (ya’ni o’xshatish orqali), b) 
ramziy-majoziy,  v)  ilmiy-mantiqiy  tushunchalarga  tayangan  holda  amalga  oshirilishi 
mumkin.  Modellar  ham  ikki  turga  bo’linadi:  1)  ramzlarga  tayangan  modelь  2)  mavhum 
atamalarga tayangan modelь.  
Badiiy adabiyot asosan ramziy-majoziy modellashtirishga tayanadi. Ilmiy adabiyot uchun 
ramziy  modelь  birinchi  bosqich  vazifasini  o’taydi.  Mavhum  atamalarga  tayangan  ikkinchi 
ko’proq falsafiy modelь tizimlarga xosdir. Yana matematik modellar ham  uchraydi. 
Tajribaviy bilimga ham 2 yo’l bilan erishiladi: 
a) hayot tajribasi orqali,  
b) maxsus tajribalar tufayli. 
Yana bir bo’linishni eslab o’tish joiz: