Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti termiz filiali

4. Fonografik yozuv

Fonografik (yun. phone – tovush, grapho – yozaman degani)⁴⁴ yozuv eng mahsuldor yozuv sifatida yuzaga keldi, chunki bu yozuv tilning fonetik tomonlarini ham aks ettirishga imkon yaratdi. Buning mohiyati shundaki, endi so`zlar bo`g`inlarga bo`linib, har bir bo`g`in ayrim iyeroglif yordamida ifodalangan. Bu fonografik yozuv taraqqiyotining birinchi – sillabik (yun. sillabe – bo`g`in degani) bosqichi hisoblanadi. Qadimgi hind yozuvi bo`lmish devanagari bunga yaxshi misol bo`la oladi:

15-rasm. Qadimgi nind yozuvi “devanagari”dan namuna.

Devanagari yozuvida har bir belgi undosh tovushlarning a unlisi bilan qo`shib aytilgan: ba, va, ga, da va h. Bu yozuv birligi sillabema hisoblanadi. Kirill yozuvidagi е, ё, ю, я harflarini eslasangiz, ular ye, yo, yu, ya kabi bo`g`inlarni aks ettiradi.

Fonografik yozuvning bu bosqichida muayyan miqdordagi unli tovush ishtirok etadigan belgilar talab qilingan, demak, ularning soni ko`p bo`lmaydi.

ﮐﻴﺂﺐ