Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti tarix fakulteti

1. Buxoro – Xiva tashqi savdo aloqalarining rivojlanishi mazkur davlatlardagi tarixiy shart-sharoitlar, siyosiy barqarorlik, markaziy va mahalliy hukumatning bu sohaga boʻlgan eʼtibori kabi holatlarga qarab belgilangan. Jumladan, Buxoro amirligida Amir Haydar (1800 – 1826) va Amir Nasrulloxon (1827 – 1860) hamda Xiva xonligida Olloqulixon (1825 – 1842) hukmronligi davrlarida oʻzaro savdo-iqtisodiy aloqalar rivojlanishi kuzatilgan.aloqalarining oʻziga xos jihatlaridan biri, uning yil fasllariga bogʻliqligi boʻlib, har yilning kuz va qish mavsumlarida savdo-sotiq juda qizgʻin boʻlishidadir. Buning ikki sababi boʻlib, birinchidan yoz oylarida Amudaryo qirgʻoqlaridagi qamishzorlarda chivinlarning nihoyatda koʻpligi savdo kemasidagi savdogarlar uchun oʻta yoqimsiz boʻlsa, ikkinchidan esa, oʻzaro ayirboshlanadigan turli savdo mollarining aksariyat qismi har ikkala davlatlarda ham asosan kuz oylariga kelib sotuvga chiqarish uchun tayyorlangan.Buxoro–Xiva tashqi savdo-sotiq aloqalarida foydalanila-digan quruqlikdagi savdo karvon yoʻlining uzunligi venger olimi A.Vamberining yozishicha, 60 tosh boʻlib (1 tosh – 8 km.), har 5-10 tosh masofada savdo karvonining toʻxtab hordiq chiqarishi, suv gʻamlab olishi uchun qulayliklar mavjud boʻlgan. Savdo karvonidagi tuyalar: Xivadan Xonqagacha – 6 tosh; Xonqadan Shoʻraxonagacha – 5 tosh; Shoʻraxonadan Oqqamishgacha – 6 tosh; Oqqamishdan Tuyaboʻyingacha – 8 tosh; Tuyaboʻyindan Tuyoqligacha – 10 tosh; Itsushakdan Qorakoʻlgacha – 10 tosh; Qorakoʻldan Buxorogacha – 9 toshlik yoʻlni 10-15 kunda bosib oʻtgan. Savdo karvon yoʻlida yuk tashishda har bir tuya uchun toʻlanadigan yoʻl haqqi 1-1,5 tillo atrofida boʻlgan. Otda Xiva-Buxoro oraligʻidagi masofa 4-5 kunda bosib oʻtilgan.