Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti tarix fakulteti

Xiva xonligining Rossiya imperiyasi bilan diplomatik aloqalari haqida.

• 
  3) XIX asrning boshlarida Rossiya bilan Xiva xonligi oʻrtasidagi savdo aloqalari asosan quyidagi yoʻnalishlardagi savdo yoʻllari orqali amalga oshirilgan:
  
• 
  Shimoliy yo’l : Yangi Urganchdan to Astrahangacha
  
• 
  Janubiy yo’l : Qoraqum sahrosidan Shemaha shaxrigacha
  
• 
  Sharqiy yo’l : Chorjoʻy-Buxoro-Samarqand shaharlari orqali
  
• 
  Toshkentgacha davom etgan, u yerdan Rossiyaning Orenburg va
  
• 
  Semipalatinsk kabi savdo-sotiq markazlariga borgan.
  

Tadqiqotchi A. Sodiqovning maʼlumotiga koʻra, Xiva bozorlariga chiqarilgan barcha mahsulotlarning 3/2 qismini Rossiyada tayyorlangan mahsulotlar tashkil qilgan. Ular orasida asosan, qand, qand mahsulotlari, metal buyumlari, turli gazlamalar, movut, tayyor kiyim-kechaklardan iborat boʻlgan4. XIX asrning boshlaridan to 20-yillarning oʻrtalarigacha boʻlgan muddatda Rossiyaning Oʻrta Osiyoga eksporti hajmi 1 mln rubldan 4 mln gacha oʻsgan boʻlsa, Oʻrta Osiyodan Rossiyaga chiqarilgan mahsulotlar 2 mln dan 6 mlngacha oshgan5. Shundan koʻrinadiki, oʻzaro import va eksport aylanmasi qisqa davrda 3-4 barobarga oʻsgan.