Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti tabiiy fanlar sirtqi ta’lim 302-guruh talabasi raxmonov zokirning,,normal anatomiya’’ fanidan tayyorlagan mustaqil ta’limi o’qituvchi: ongarov. M

O`simliklar haroratga moslanishgan guruhlari
O`simliklar haroratga moslanishi bo`yicha quydagi guruhlarga ajratiladi:
1. Termofil o`simliklar – issiqni sevuvchi megaterm o`simliklardir. Bu guruhga yuqori haroratli joy hamda tropik, subtropikaning quruq quyoshli yerlariga moslashgan o`t-o`simliklar, butalar, daraxtlar, madaniy o`simliklar kiradi.
2. Kriofil o`simliklar – bu guruhga sovuqqa chidamli, mikroterm, harorati past joylarga moslashgan o`simliklar kiradi. Ularning optimal hayot faoliyatlari past haroratda o`tadi. Bu guruh o`simliklarga tundraning lishayniklari, moxlari, doim yashil ninabargli butalar, yuqori tog`li rayon o`simliklari, qor va muz ustida rivojlanayotgan ayrim suvo`tlar, bakteriyalar kiradi.
3. Mezoterm o`simliklar guruhining vakillari harorat o`rtacha bo`lgan yerlarga moslashgan o`simliklardir. Haroratning chidamlilik nuqtasiga qarab, mezoterm o`simliklar o`simliklar sovuqqa chidamli va issiqqa chidamli guruhlarga bo`linadi.
Issiqlik yetishnasligi bo`yicha o`simliklar quyidagi ekologik guruhlarga bo`linadi:
Sovuqqa chidamsiz o`simliklar harorat pasayib ketgan vaqtda zararlanadi yoki nobud bo`ladi. Bu guruhga tropik o`rmonlar, ularning o`simliklari, issiq dengiz suvo`tlari va ayrim zamburug`lar kiradi;
Muzlashga chidamsiz o`simliklar mutloq past haropratga hamchidamsiz bo`lib, ular to`qimalarida muz hosil bo`lishi bilan nobud bo`ladi;
Muzlashga chidamli o`simliklar iqlimning fasllar bo`yicha o`zgarishiga moslashgan. Juda yuqori darajada sovuq bo`lganda o`simliklar, (daraxt, butalar)ning yer ustki qismi muzlasa ham ularning hayotchanligi saqlanib qoladi. Hujayra protoplasmasining chiniqishidagi harorat -15oC, -20o, -35oC ga pasayganda ham chidamlilik, hayotchanlik darajasini yo`qotmaydi.
O`simliklarning yuqori haroratga moslashishi ham fasllar bo`yicha o`zgarish kuzatiladi, lekin juda katta amplituda bo`lmaydi va o`simliklar rivojlanish davrlari bilan boshqariladi.
Bunday holatlar o`simliklarning evolyutsion rivojlanish jarayonida muhitga moslashish natijasida yuzaga keladi.17