Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti q


  Artikulyatsion motorikaning shakllanganlik darajasini о‘rganish



Download 1,57 Mb.
Pdf ko'rish
bet34/60
Sana14.03.2021
Hajmi1,57 Mb.
#61549
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   60
Bog'liq
nutqi toliq rivojlanmagan bolalarning yozma nutqga tayyorgarligini aniqlash va shakllantirish yollari (1)

2.  Artikulyatsion motorikaning shakllanganlik darajasini о‘rganish 
(5-seriyali vazifalardan iborat) 
Vazifaning 1-seriyasi lab harakatlarining hajmi va sifati holatini tekshirish. 
Bu topshiriq bolalar tomonidan harakatlarni dastlab kо‘zgu yordamida taqlid qilib 
bajarish, keyin esa kо‘zgu yordamisiz harakatlarga taqlid qilib, ularni bajarish va 
oxirida sо‘z orqali ifodalangan yо‘riqnoma (masalan, lablarni oldinga chо‘zish 
“surnaycha mashqi” va shu holatni ushlab turish; lablarni kulgu holatiga keltirish 
“tabassum  mashqi”  (bu  holatda  bolaning  tishlari  kо‘rinmasligi  kerak)  va  shu 
holatni ushlab turish va h.k) asosida harakatlarni bajarish orqali amalga oshirildi. 
Vazifalar о‘yin shaklida о‘tkazildi, har bir harakat 3 martadan takrorlandi. 
Quyidagilar qayd etildi:  
- topshiriqning tо‘g‘ri bajarilishi; 
- harakatlar diapazoning katta emasligi; 
- о‘zaro hamkor harakatlarning mavjudligi; 
- muskullarning haddan tashqari tarangligi; 
- harakatlarning sustligi. 
Vazifaning  2–seriyasi  pastki  jag‘  harakatlarining  hajmi  va  sifati  holatini 
tekshirishdan  iborat  bо‘lib,  bolalar  tomonidan  maxsus  topshiriqlarni  bajarish 
jarayonida о‘tkazildi. Bu topshiriqda ham bola dastlab kо‘zgu yordamida, keyin 
kо‘zgu  yordamisiz  va  nihoyat  sо‘z  orqali  ifodalangan  yо‘riqnoma  bо‘yicha 
(masalan, og‘izni ochish, og‘izni yopish, pastki jag‘larni chapga va о‘ngga bir 
maromda  harakatga  keltirish)  harakatlarga  taqlid  qilib,  ularni  bajarib  kо‘rsatib 
berdi. 
Vazifalar о‘yin shaklida о‘tkazilib, har bir harakat 3 martadan takrorlandi. 
Vazifa yakunida esa quyidagilar qayd etildi: tо‘g‘ri bajarish, harakatlar diapazoni 
katta  emas,  о‘zaro  hamkor  harakatlarning  mavjudligi,  muskullarni  xaddan 
tashqari tarrang tutish, harakatlarning holsizligi. 


58 
Vazifalarning  3-seriyasi  lunj  muskullari  harakatining  hajmi  va  sifati 
holatini  tekshirish:  bolalar  tomonidan  oyna  (kо‘zgu)  yordamida  harakatlarga 
taqlid  qilib, ularni  bajarish,  oyna  (kо‘zgu)  yordamisiz  harakatlarga  taqlid  qilib, 
ularni  bajarish  va  sо‘z  orqali  ifodalangan  yо‘riqnoma  (masalan,  chap  lunjni 
shishirish, о‘ng lunjni shishirish, har ikkala lunjni bir vaqtda shishirish) bо‘yicha 
maxsus topshiriqlarni bajarish jarayonida о‘tkazildi. 
Bu  jarayonda  ham  vazifalar  о‘yin  shaklida  о‘tkazilib,  har  bir  harakat  
3 martadan takrorlandi va quyidagilar qayd etildi:  
- topshiriqning tо‘g‘ri bajarilishi; 
- qarama qarshi shishirilgan lunjning juda qattiq taranglashishi; 
- bir lunjni ikkinchi lunjdan alohida shishira olmaslik. 
Vazifalarning  4-seriyasi  til  harakatlarining  hajmi  va  sifati  holatini 
tekshirishga  asoslangan  bо‘lib,  bolalar  tomonidan  oyna  (kо‘zgu)  yordamida 
harakatlarga taqlid qilib, ularni bajarish, oyna (kо‘zgu) yordamisiz harakatlarga 
taqlid qilib, ularni bajarish va sо‘z orqali ifodalangan yо‘riqnoma (masalan,  
- uchgacha sanab tilni “nayza-nish” holatida kо‘rsatib, ushlab turish; 
- keng  tilni  “belkurakcha”  holatida  kо‘rsatish  va  uchgacha  sanab,  shu 
xolatni saqlab turish; 
- til uchini og‘izning о‘ng burchagidan chap burchagiga navbatma navbat 
olib borish; 
- tilni kо‘rsatish, uni dastlab  yuqorigi  lablar  tomon, keyin  esa burun  uchi 
tomon  kо‘tarish  va  h.k.)  bо‘yicha  maxsus  topshiriqlarni  bajarish  jarayonida 
о‘tkazildi. 
Vazifalar  о‘yin  shaklida  о‘tkazildi  va  har  bir  harakat  3  martadan 
takrorlandi. 
Topshiriq  davomida  quyidagilar  qayd  etildi:  tо‘g‘ri  bajarildi,  tilning 
xaraktlari  yetrali  diapazonda  emas,  muskullarda  о‘zaro  hamkor,  til  beо‘xshov, 
noaniq,  butun  massasi  bilan  sekin  harakatlanadi,  harakatlarni  bajarishni 
eplolmaslik.  


59 
Shu  bilan  birga  nutqiy  harakatlarning  kuchi  (kuchli,  kuchsiz),  aniqligi 
(aniq,  noaniq),  hajmi  (tо‘liq,  tо‘liq  emas),  harakatlarning  biridan  ikkkinchisiga 
о‘tish tezligi (meyorida, tez, sekin) baholandi  
Vazifalarning  5-seriyasi  yumshoq  tanglay  harakatlarining  sifati  holatini 
tekshirish: bolalar tomonidan oyna (kо‘zgu) yordamida harakatlarga taqlid qilib, 
ularni bajarish, oyna (kо‘zgu) yordamisiz harakatlarga taqlid qilib, ularni bajarish 
va sо‘z orqali ifodalangan yо‘riqnoma. Masalan: 
- og‘izni  katta  ochgan  holda  [A]  unli  tovushiga  qattiq  ovozli  zarba  berib 
talaffuz qilish; 
- [A] unli tovushini ovozga yumshoq zarba berib talaffuz qilish; 
- og‘izni katta ochish va esnashga taqlid qilish; 
- til  pastki  labda  turgan  holatda,  og‘izni  katta  ochib  yо‘talish  bо‘yicha 
maxsus topshiriqlarni bajarish jarayonida о‘tkazildi. 
Bu  vazifalar  ham  о‘yin  shaklida  о‘tkazilib,  har  bir  harakat  3  martadan 
takrorlandi  va  vazifalarni  bajarish  davomida  quyidagilar  qayd  etildi:  tо‘g‘ri 
bajarildi, о‘zaro hamkor harakatlarning mavjudligi, harakatlarni bajara olmaslik.  

Download 1,57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   60




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish