Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti maktabgacha ta

Izlanish uslublari. To’plangan ma’lumotlarni bir-biri bilan taqqoslash, tahlilqilish, umumiylashtirish, xulosa chiqarish.

Kurs ishining tuzilishi. Kurs ishi kirish, asosiy qism 2 bob, 5 paragraf, xulosa va foydalanilgan adabiyotlar ro’yhatidan iborat.

I BOB. ORATORIYA JANRINING TARIXIY VA NAZARIY ASOSLARI

1. 
   Oratoriyajanriningshakllanishvarivojlanishqisqachatarixi
   

Oratoriya (lot. Oratorium- ibodatxona) – yakkaxonxonandalar, xorvaorkestruchunyaratilgan, odatdadramatikvasyujetgaasoslanganyirikmusiqaasari.³Oratoriyasolistlar,xorvaorkestruchunmusiqalikompozitsiya,dramatiksyujetibo’lganvakonsertijroetishuchunmo’ljallangandir.

Oratoriya XVI- XVII asrlardaItaliyadadiniymusiqajanrisifatidayuzagakelgan. XVII asrning 1 yarimioxiridaItaliyada (asosanRimda) katoliklarningislohotigabinoanshakllangan.

XVII asrdaItaliyadaOratoriyaningikkituri parallel ravishdarivojlandi- erkintanlanganitalyancha “vulgar” yokiitalyanchapoetikmatn. Ya’niDastlabOratoriyaning 2 turimavjudedi: “italyancha” (italyancha “volgare” ya’nilotintilidaemas) va“lotin” (latino).

KeyinchaliktalabaA.KarissimiScarletti. Neapalitan opera maktabiningrahbari, ariada capo varitsitivsekkoshakllaridanfoydalanib, Oratoriyanioperagayaqinlashtirdi. BoshidaOratoriyatanazzulgayuztutdi, deyarli opera tomonidan rad etildi, ammo ko’pchiliktomonidankompozitsiyalaryozishdavomettirildi. GarchiOratoriyaningvataniItaliyabo’lsada. Ushbujanrboshqatabiiyasarlarasosidao’zininghaqiqiyvoqealargaerishdi.

Urushdan keying davrdatinchlikmavzusigabag’ishlanganShostakovichning “O’rmonlarqo’shig’i” (1949 y), Prokofievning “Dunyoqo’riqchilari” (1951) nomliOratoriyalaryaratildi. Oratoriyada 50-60 yillardagiturlixilmazvularvafalsafiyhayotqaydetilgan. ItaliyalikbarokkobastakorlariorasidaOratoriyamualliflari: J. Karissimi (“Doniyor” 1648 y) , “Sulaymonsudi” (1669 y), A. Stradella (“Judit” (1967 y) nomibilan 3 ta Oratoriya “Dovudning janggi vag’alabasi” 1700 y. “Sank Flippin Neri“ 1705 Y.) A. Caldara (“Massixoyog’idagi Magdalena” 1699 y) va (“Iso Masihningehtiroslari” 1730 y.) vaboshqalar.

XX asrdaOratoriyagaqiziqishjonlandi. SovetdavridaRossiyadaOratoriya (kantatabilanbirga) yuqoridarajadarasmiyjanredi. Undafuqarolareksplutatsiyasimavzusiustidaedi. Yu. A. ushbujanrdaishlagan. Shaporin (“Rossiyaningzaminidagijanghaqidagiafsonalar” 1944y ), D.D. Shostakovich (“O’rmonlarqo’shig’i” 1949 y), S.S. Prakofiyev (“Dunyoqo’riqchilari” 1950 y), G.V.Sviridov (“Patetik oratorio” 1959 y.), R.K.Shchedrin (“Lenin xalqiningyuragida” 1969 y) vaboshqalaryaratilgan.

OratoriyabirqatorYevropava Rossiya kompozitorlariningasarlaridaturlixiltajribalaruchun “labaratoriya”gaaylandi. I. F.Stranivskiy (QirolOedepus 1927 y), A. Xonegger (King Devid 1923 y., “Yo’lbarsarki”), K. Orff (“Oxirzamonkomediyasi” 1973 y.), K. Pendertskiy (“Luqogaehtiros” 1966 y). X. V. Xentze (“MedusaningRafti” 1968 y) vaV.A.Gavrilina (“Urushxatlari “ 1995- y, 2- nashr, Buffonlar 1967 y.) , E.V. Denisova (“Iso Masihninghayotivao’limitarixi ” 1992 y) vaboshqalarshularjumlasidandir.⁴

Shundayqilib, OratoriyaYevropakompozitorlari I.S. Bax, Y. Gaydin, G. Berlioz, F. List, R.Shuman, A.Onegger, P. Dessau, K. Penderetskiy, Yu. Shaporin, A. Shnitkevaboshqalarijodidankengo’rinolgan.

Oratoriyaqahramonlik, tarixiy, afsonaviyvaulug’vorishlarhaqidakuylangan.