Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti informatika kafedrasi axborot xavfsizligi fanidan

Mustaqil ish doirasida amalga oshirish mumkin bo’lgan loyihalar. Mustaqil ishni bajarish doirasida antivirusni o’rnatish va uni ishga tushirish kabi loyihalarni ko’rib chiqishingiz mumkin.
Mustaqil ishni boshlashdan oldin antiviruslar va ularning turlari haqida gapirib o’tsak maqsadga muofiq bo’ladi.
Antiviruslar haqida. Antiviruslar-kompyuterga tushadigan turli viruslardan himoyalash uchun yasab chiqilgan dastur hisoblanadi.[2]
Antivirus programmalari turlarga bulinadi:
* detektorlar;
*doktor-programmalar yoki faglar;
*revizor programmalar;
*filtrlovchi programmalar;
*vaksina yoki immunitet programmalar.[2]
Detektor-programmalar - Aniq virusning harakterli holatini qidiradi. Operativ xotira yoki fayldagi kerakli ma’lumotni aniqlaydi. Bunday antiviruslarning kamchiligi shundaki, ular o`zlariga ma’lum bolgan virusnigina aniqlaydi.[2]
Doktor-programmalar yoki fagi xamda vaksina-programmalar nafaqat viruslarni aniqlaydi balki, davolaydi, fayldagi virus tanasini uchiradi, faylni asl holaticha saqlab qoladi. Doktor programmalar ko’p miqdordagi viruslarni aniqlash va yo`q qilish imkoniyatiga ega. Bunday programmalarga: AVP, Norton Antivirus, Doctor Web kiradi. Yangi viruslar paydo bo`lgan sari yuqoridagi antiviruslarning yangi versiyalari ishlab chiqish talab etiladi.[2]
Revizor programmalar - viruslardan ishonchli ximoya vositasi xisoblanadi. Revizorlar dasturlarni, kataloglar va diskning sistema bo`limi holatini kompyuter virusdan zararlanmasdan avval eslab qoladi. Shundan keyin, foydalanuvchining xoxishiga binoan oldingi va keyingi holatlarni solishtiradi. O`zgargan holatlarni ekranga chiqaradi. Fayllarni holatini solishtirishda uning uzunligi, modifikastiya vaqti va sanasi, hamda boshqa parametrini solishtiradi. Revizor programmalar yetarlicha murakkab algoritmlarni xatto stels-viruslarni xam yo`q qiladi, virus buzib yuborgan fayllarni o`z holatiga keltiradi. Bunday antivirusga ko’p tarqalgan Rossiyaning Adinf programmasi misol bo`ladi.[2]
Filtr-programmalar yoki «tozalovchi» o`zida ko’p bo’lmagan rezident dasturlarni mujassamlashtiradi. Kompyuterning shubxali va virus ҳarakterno’y beruvchi ishini aniqlaydi.[2]
Vaksina yoki immunitet programmalar zararlangan fayllarni davolaydi. Vaksinalar doktor-programmalardan yaxshiroq davolaydi. Vaksina faqat mashxur viruslarni aniqlaydi, bunda virus vaksinalangan fayl yoki diskni olib zararlay olmay qoladi. Xozirda vakstinalar kam qo`llaniladi. Zararlangan fayl va disklardan, ҳar bir virus tushgan kompyuterlardan uzoqroq yurish virus epidemiyasidan saqlanish demakdir.[2]
Antiviruslar 2 turga bo’linadi: 1. Bepul tarqatilgan, 2. Pulli tarqatilgan. Antivirus bazasini yangilab turish yangi chiqqan viruslarni tez topib o’chirishga yordam beradi. Antivirus bazasini yangilash 3 hil yo’l bilan amalga oshiriladi: 1. Kompyuter hotirasidagi baza orqali, 2. Internet saytlari orqali, 3. Tarmoq orqali.[1]