Nizomiy nomidagi tdpu termiz filiali

K o n d u k t o m ye t r i k u s u l. Konduktometrik usul ion hosil qiluvchi sirt aktiv moddalar eritmalari elektr o’tkazuvchanligi xususiyatining kontsentratsiyaga bog’liq ravishda o’zgarishini qayd etishga asoslangan.

Ion hosil qiluvchi sirt aktiv moddalar suyultirilgan eritmalarda o’zlarini kuchli elektrolitlar tarzida namoyon etadi. Masalan, ular ekvivalent elektr o’tkazuvchanliklarining tuban kontsentratsiyalardan tortib, to mitsella paydo bo’lishining kritik kontsentratsiyalari darajasigacha bo’lgan intervaldagi kontsentratsiyaga bog’liqligi, kolloid elektrolitlardan farqlangan holda deyarli bo’lib, kritik kontsentratsiya darajasiga erishganda to’g’ri chiziqda sinish hosil qiladi. So’ngra kontsentratsiyaning navbatdagi oshishi bilan ekvivalent elektr o’tkazuvchanlik keskin kamayadi. Bu hol shunga bog’liqki, garchi hosil bo’lgan ionli mitsellalar tok o’tkazish qobiliyatiga ega bo’lsada, ular o’lchamlarining kattaligi tufayli elektr maydonida erkin ionlarga nisbatan kam harakatchanlikka ega bo’ladi. Bundan tashqari, zaryadli mitsellalar tomonidan keltirib chiqariladigan kuchli elektrostatik itarish kuchi qarshi ionlarning bir qismini mitsellalarga bog’laydi. Natijada sistemaning elektr o’tkazuvchanlik qobiliyati pasayadi.

Mitsella paydo bo’lishining kritik kontsentratsiyasini aniqlash maqsadida, odatda, solishtirma elektr o’tkazuvchanlikning kontsentratsiyaga bo’lgan bog’liqligidan foydlanish qulayroq. Haqiqiy eritmalar sohasida eritmaning solishtirma elektr o’tkazuvchanligi kontsentratsiyaning oshishi bilan gradual oshib boradi. Kritik kontsentratsiya darajasiga erishilganda esa, grafikda sinish kuzatiladi va bu sinish mitsella paydo bo’lishining kritik kontsentratsiyasiga mos keladi.

Sirt taranglik usuli shunday bir afzallikka egaki, uning aniqlik darajasi mitsella paydo bo’lishining kritik kontsentratsiyasiga bog’liq ravishda o’zgarmaydi. Sirt aktiv moddalar molekulalari zanjirlarining uzun-kattaliklari ham uning aniqlik darajasiga ta’sir etmaydi va amalda eritmaning sirt tarangligi bir hilda o’zgarib boraveradi. Boshqa usullardan foydalanilganda, mitsella paydo bo’lishining kritik kontsentratsiyasi zanjir uzunligining o’zgarishiga qarab o’zgara borishi mumkin.