Низомий номидаги тошкент давлат педагогика

5.8.Эрон халқ мумтоз мусиқаси 
Ўзбек-тожик мақомларига
ўхшаш бўлган Эрон касбив
мусиқасининг асосий жанри
«дастгоҳ» 
деб 
аталади. 
Эронда 7 ла дастгоҳ туркуми 
мавжуд: 
Слуир. 
Моҳур,
Ҳумоюн. Сеголи, Чоргоҳ, 
Наво, Рост- Панжгоҳ. 
Ҳар бир дастгоҳ, ўз 
навбатида, 
Муқаддима, 
Даромад, Қарашма, Гуша, 
Овоз, Чаҳор Музроб. Баёти 
Турк. Абу Ато каби таркибий қисмларга бўлинади. Эронда соз. танбур. 
сантур, най, сурнай, Уд, Довра, чанг каби миллий чолғу асбобларидан
кенг фойдаланилади. 
 

---

99 
5.9 Араб халқлари мумтоз мусиқаси 
Ҳалқлари кўҳна ва бой мусиқа анъаналарига эга. Бу минтақада 
жозибадор ва ўзиига хос таровати билан фарқланувчи самоний, тақасим, 
башраф муваншоҳ, маwал, дар, куба, маъруф каби айтим жанрлари ҳамда 
тахлима, самоний, тақасим, башраф сингари чолғулар кенг тарқалган. 
Қадимда асли Марказий Осиёда ихтиро қилинган “ал-уд” барасида араб
халқларининг миллий чолғу асбоби ҳисобланади. Шунингдек дамли
чолғу туриаридан най сумай, арғул; торли чолғулардан қонун, сантур,
рубоб, танбур; зарбли чолғу асбоблардан - ноғора, дафф, табла 
арабларда кенг қўлланилади. Диний маросим жанрлари тавжид, мадҳ,
зикр, рамазон қўшиқлари араб мусиқасида азалдан шаклланиб келган. 
Араб мусиқасининг машҳур намояндалари Уим Кулсим ва Саид 
Дарвешнинг номлари жаҳонга машҳурдир. 
5.10.Хитой халқ
мумтоз мусиқаси 
Хе Лу-Тин ва бошқалар
ижодида тараққий этмоқда. 
Хитой қадимий ва бой 
маданий 
анъаналарга 
эга
мамлакатдир. 
Хитой 
мусиқаси, айниқса, халқ
қўшиқчилиги 
қадим
замонлардан 
пентатоника 
товушқаторларига асосланади.
Тан сулоласи даврида 
хитой мусиқасининг асосий 
пардалари 
ва 
товуш- 
қаторлари Люй-люй тизими
асосида шаклланади. ХII
асрларда анъанавий хитой операси ривожланади. ХIХ асрда бу жанрнинг 
300 дан ортиқ шакллари юзага келади. Аслиула, речитатив рақс ва чолғу 
мусиқасига асосланган хитой операсининг мумтоз намунаси сифатида
Пекин мусиқа театри Сицзуй кенг ривожланган. Замонавий хитой
мусиқаси машҳур композиторлари Си Син-Хай, Не Эр, Чжан Шу, Хуан
Сен