Nigora Erkaboyeva

 
 
III.  Nutq  texnikasi.
  Pedagogning  talabalarga  pedagogik  ta’sir  ko‘rsatishida 
uning nutqi ham hal qiluvchi omillardan biri sanaladi. 
Pedagog nutqi
 – pedagogning 
ta’lim-tarbiya jarayonida til vositalaridan foydalanishi. 
Ijtimoiy  munosabatlarni  tashkil  etishda  nutqning    monolog,  dialog,  polilog 
shakllaridan  foydalaniladi.  Pedagog  faoliyatida  ham  nutqning  aynan  mana 
shakllaridan foydalanish holatlari kuzatiladi (18-rasm): 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Pedagog sinfda  og‘zaki  nutqning turli  shakllaridan  foydalanadi.  Quyi  sinflarda 
ko‘proq  nutqning  dialog  va  polilog  shakli  samaralidir,  chunki  bu  bosqichda  ta’lim  
suhbat  usuli  asoslanadi.  Monologik  nutqdan  pedagog  hikoya,  tasvir,  ta’rif,  tavsif 
xarakteridagi mavzularni bayon etishda foydalanadi. Monologik nutq yuqori sinflarda 
ijtimoiy,  gumanitar  fanlar  –  falsafa,  siyosatshunoslik,  pedagogika,  psixologiya, 
sotsiologiya,  madaniyatshunoslik,  “Milliy  istiqlol  g‘oyasi”,  “Ma’naviyat  asoslari”, 
tarix, huquq  va adabiyot  fanlarini   o‘qitishda qo‘llanilsa, dialog  shaklidagi  nutq ona 
tili,  chet  tili,  matematika,  fizika,  biologiya,  geografiya,  informatika  va  axborot 
asoslari  fanlari  bo‘yicha  tashkil  etiladigan  darslarida  qo‘l  keladi.  O‘rganilayotgan 
mavzuning mohiyatidan kelib chiqqan holda pedagog har bir darsda og‘zaki nutqning 
barcha shakllaridan o‘rinli foydalanishi mumkin.  
Ta’lim-tarbiya  jarayonida pedagog  mutaxassislikka oid  ishining  yirik  bo‘lagini 
nutqi  orqali  amalga  oshiradi.  Shuning  uchun  uning  nutqi  hamma  vaqt  g‘oyaviy 
yuksak,  ravon,  yumshoq, dilkash bo‘lishi  lozim.  Nutqda  subutsizlik pedagog uchun 
noloyiqdir.  Har  bir  nutq  bolalarning  yosh  xususiyatlarini,  bilimi  va  tushunchasini 
nazarda  tutib  tuzilishi  shart.  Shu  bilan  birga,  pedagogning  nutqi  yosh  avlod  ko‘z 
oldida  uni  o‘rab  olgan  moddiy  va  ma’naviy  dunyoning  yangi  qirralarini  ochib