Nigora Erkaboyeva

 
I. Pedagogik  nazokat  va  pedagogik  odob-axloq.
 
Takt  (nazokat,  dahldorlik)
 
–  bu  axloqiy  hulq-atvor,  xatti-harakat  bo‘lib,  o‘zida  barcha  ob’ektiv  harakatlarning 
oqibati  va  ularning  shaxs  tomonidan  sub’ektiv  qabul  qilishni  avvaldan  ko‘ra  olish, 
belgilangan  maqsadga  osonroq  erishish  yo‘llarini  izlashning  namoyon  bo‘lishini 
ifodalaydi.
 
Pedagogik  takt  (pedagogik  nazokat)
  –  pedagogning  o‘quvchilar  bilan  turli 
faoliyat  shakllari  bo‘yicha  tashkil  etiladigan  muloqotda  mavjud  axloqiy  tamoyillar 
hamda  hulq-atvor  qoidalarga  rioya  qilishi,  ularga  to‘g‘ri  yondashish  malakalariga 
egaligi. Mahoratli pedagog faoliyatida pedagogik takt ham o‘ziga xos o‘rin tutadi va 
o‘qituvchi  faoliyatiga  g‘oyaviy  va  amaliy  jihatdan  bir-biriga  mos  keladigan 
pedagogik  axloqning  bevosita  tatbiq  etishning  shakli  sifatida  namoyon  bo‘ladi. 
Shunga  ko‘ra  pedagogik  takt  o‘z  mohiyatiga  ko‘ra  ijodiy  izlanishni  talab  etadigan 
amaliy  harakatdir.    O‘qituvchining  pedagogik  taktga  egaligi  uning  yurish-turishida, 
vazminligida,  o‘zini  tuta  bilishida  namoyon  bo‘ladi,  Shuningdek,  u  o‘quvchiga 
ishonch  bilan  qarashni  nazarda  tutadi.  O‘quvchiga  ishonchsizlik  bilan  qarash 
o‘qituvchining  pedagogik  taktga  ega  emasligini  ifodalaydi.  Har  qanday  pedagogik 
nizo  yoki  ziddiyatlarning  asosida  o‘qituvchining  pedagogik  taktga  ega  emasligi 
yotadi.  Har  qanday  qo‘pollik,  kesatiq  va  koyishlar,  o‘quvchilarni  doimiy  ravishda 
tanqid  qilish,  ularga  ishonchsizlik  bildirish  pedagogik  nizolarni  keltirib  chiqaradi. 
Pedagogik  takt,  shuningdek,  o‘qituvchining  o‘quvchi  javobini  diqqat  bilan 
tinglashida,  javobning  mazmuniga  alohida  e’tibor  qaratishida,  bordi-yu,  o‘quvchi 
xatoga yo‘l qo‘yadigan bo‘lsa, uni bosiqlik, vazminlik bilan to‘g‘rilashda, o‘quvchi 
faoliyatini haqqoniy, oqilona baholashda, qo‘yilgan bahoning mohiyatini izohlashda 
namoyon  bo‘ladi.  Bu  jarayonda  javob  berayotgan  o‘quvchiga  jilmayish,  turli  imo-
ishoralar,  qo‘l  harakatlari  bilan,  boshni  qimirlatish,  yuz  ifodalari  orqali  uning 
javoblarini  ma’qullab  turish  pedagogik  faoliyat  samaradorligini  oshirishga  yordam 
beradi.