Nigora Erkaboyeva pedagogik mahorat (O‘quv qo‘llanma) Toshkent

O‘quvchilarning yosh xususiyatlari. Tarbiyada o‘quvchilarning yosh xususiyatlarini inobatga olish maqsadga muvofiqdir.

Yosh xususiyatlari muayyan bir yosh davriga xos bo‘lgan anatomik, fiziologik (jismoniy) va psixologik xususiyatlar sanaladi.
Aytaylik, mas’uliyat tuyg‘usini boshlang‘ich ta’lim, o‘rta ta’lim va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalarida ta’lim olayotgan o‘quvchilarda ham shakllantirish mumkin. Biroq, har bir bosqichda mazkur sifatni shakllantirish borasida turli metodlar qo‘llaniladi.

3. 
   Tarbiyachining ish tajribasi, pedagogik mahorati va tarbiya jarayoniga mas’uliyatli yondashuvi. Ayni bir tarbiya metodi ish tajribasi, mahorati va kasbiy kompetentligi turlicha bo‘lgan ota-onalar yoki o‘qituvchilar tomonidan qo‘lanilganda turlicha samaradorlikka erishiladi.
   

Tarbiya metodlari bir nechta turga bo‘linadi. Ular (25-rasm):

22. rasm. Tarbiya metodlarining asosiy turlari

Shaxsni tarbiyalashda tarbiya metodlari bilan birga usullar ham qo‘llaniladi.

Tarbiya usullari – tarbiyalash, pedagogik ta’sir ko‘rsatish
xususiyatga ega xatti-harakatlar majmui bo‘lib, ular yordamida shaxsning qarashlari, motivlari, harakatlarini o‘zgartirish maqsadida uning xulqiga va pozitsiyasiga tashqi ta’sir ko‘rsatiladi.
Ayni o‘rinda shuni alohida qayd etib o‘tish lozimki, har qanday tashqi ta’sir ham tarbiya jarayonida ijodiy o‘zgarishlarni hosil qilishga xizmat qilmaydi. Qachonki, tarbiyaviy xarakterga ega tashqi ta’sir tarbiyalanuvchi shaxsining ichki intilishlari bilan o‘zaro mos kelsagina, uning uchun ahamiyat kasb etadi.
Tarbiya usullarining bir necha turlari mavjud. Biroq, ular orasida keng ommalashgan va tarbiya jarayonining samaradorligini oshirishga xizmat qiluvchi tarbiya usullari ham mavjud (26-rasm):

22.