Ngt kurs 4 Guruh Fanning nomi “Нефт ва газокондесатни қайта ишлаш технологияси”

Oksidlanishga qarshi prisadkalari. Bunday prisadkalarni qo‘llashdan maqsad – moylarning oksidlanishi jarayonini sekinlashtirib, termooksidlanishga turg‘unligini oshirishdir.

Moy uglevodorodlari oksidlanish sharoiti va tuzilishiga ko‘ra turli xil oraliq maxsulotlar hosil qilib, bosqichma-bosqich oksidlanadi. Oksidlanishning birinchi oraliq mahsuloti bu perekis, keyingisi organik kislotalargidlar, keton va spirtlardir. Birikish reaksiyalari natijasida (kondensatsiyalanish va polimerizatsilanish) smolalar, asfaltenlar, esmolitlar hosil bo‘ladi.

N.I.Chernotukov va S.E.Kreynlarning o‘rganishi bo‘yicha uglevodorodlarning oksidlanishi ikki yunalish bo‘yicha boradi:



Kislotalar Oksikislota

Uglevodorodlar Perekis

Smolalar Asfalten

Estolidlar Asfaltogen kislotalar.

Karbenlar Karboidlar.
Oksidlanish maxsulotlari bular o‘zaro rangi, zichligi bilan farqlanadigan va turli erituvchilarda erish xossasiga ega bo‘lgan yuqori molekularli kislorod saqlagan brikmalardir.

Oksidlanishni oldini olish uchun moylarga antioksidlanish prisadkalari qo‘shiladi. Bu prisadkalar ta’sirlanish mexanizmiga ko‘ra 3 guruxxga bo‘linadi: birinchisi – oksidlanish jarayonini to‘xtatadigan, ikkinchisi- nafaqat jarayonni to‘xtatadi, balki hosil bo‘lgan maxsulotlarni turg‘un holatga keltiradi, uchinchisi, birinchisi va ikkinchisining oralig‘ holatini egallaydi.

Zanjirli reaksiyani uzilishiga ta’sir ko‘rsatadigan moddalarga oksidlanishi ingibitorlari deyiladi, antioksidlanish prisadkalari bular: metallarning oksidlanish jarayoniga katalitik ta’sir aktivligini kamaytiruvchi moddalar bo‘lib, passivatorlar deyiladi. Antioksidlovchi prisadkalar sifatida asosan metallar passivatorlar va dezantivatorlar ishlatiladi.