Nerv sistemasi

Nerv sistemasi.

RAXIMOVA X.M.
Mavzu:

Reja :

• 1 Markaziy nerv tizimi haqida tushyncha .
• 2 Nerv to’qimasining tuzilishi
• 3 Bosh va orqa miyaning tuzilishi

Nerv tizimini – Nevrologiya fani o’rganadi

• Nerv tizimini

Markaziy nerv tizimi Periferik nerv tizizmi

• 1 bosh miya 1 nerv tugunlar
• 2 orqa miya 2 nerv tolalar

Nerv to’qimasi

Nerv to’qimasi

Sezuvchi harakatlantiruvchi assatsiyotiv

markazga markazdan oraliq

intiluvchi qochuvchi

Nerv to’qimasi
O’ziga xos vazifani bajaruvchi nerv hujayralaridan ya’ni neyrondan
Nerv to’qimasiga tayanch, trofik, sekretor va himoya vazifani bajaruvchi neyrogliyadan tashkil topgan.

Neyron

Neyron

Tanasi(perikarion) o’simtalardan iborat

1 Akson -1mkn dan 1 m gacha

2 dendrit-

Nerv hujayralari tuzilishi

• Tana qismi
• yadro,
• Sitoplazma,
• Organoidlar,
• Kiritmalardan iborat.

organoidlar

• Mitoxondriya,
• Endoplazmatik to`r.
• Golji apparati,
• Sentrosoma,
• lizosoma,
• Neyratubula,
• neyrofilamentalar,
• Spesifik elementlardan-neyrofibrillalar,
• Tigroid moddalar uchraydi.

.

Odam va hayvonlar organizmida uchraydigan neyronlarning o’zidan chiqaradigan o’simtalariga qarab 3 guruhga bo’linadi
Unipolyar
Bir qutbli – tanasidan bitta o’simta chiqadi. Bunday neyronlar umurtqasiz hayvonlar organizmida uchraydi. Odamda uchramaydi.
Bipolyar
Ikki qutbli neyron-tanasidan qarama qarshi ikkita o’simta chiqadi. Bu neyron odamlarda kam uchraydi ko’z to’r pardasida, quloqda, hid bilish a’zosida va hasharotlarda ko’p bo’ladi.
Multipolyar
Ko’p qutbli – uzun akson va kalta dendrit o’simtalardan ko’p miqdorda uchraydi. Odamning orqa miyasining barcha harakat neynonlari kiradi
Miyelinli nerv tolalari
Organizmda ko’p uchraydi: masalan MNS va periferik nerv tizimining barcha neyronlari miyelinli nerv tolalaridan tashkil yopgan . Bu tolalardan nerv impulslarining o’tishi yuqori 70-100 m/sek
Miyelinsiz nerv tolalari
Nerv tolalarda miyelin parda bo’lmaydi. Ko’z, quloq, achchiq va chuchukni sezadigan a’zolar va vestibulyar apparatning nerv tizimi kiradi. Bu tolalardan nerv impulslarining o’tishi sekin 1 mm/sek
Nerv hujayrasi pardasining bor yoqligiga qarab ikkiga bo’linadi

Orqa miya umurtqa kanali ichida joylashgan 40-45smni tashkil topgan bo’lib,uzunchoq miya bilan tutshadi.Orqa miya umurtqa pog’onasining 1-bo’yin umurtqasining ustki chegarasidan to 2-bel umurtqasining ustki chegarasigacha davom etadi. Orqa miya bo’yin,ko’krak,bel,dumg’aza va dum qismlaridan tashkil topgan.Orqa miyaning har bir qismi o’z navbatida ayrim bo’laklarga- segmenlarga bo’linadi. Har bir segmentdan (o’ng va chap) 1ta nerv chiqadi.

Orqa miya (medulla spinalis)

Orqa miyaning 31 ta sеgmеnti borligiga yarasha 31 juft orqa miya asablari tafovut qilinadi.Bo’yinda-8,ko’krakda-12,belda-5,dumg’azada-5,dumda-1ta orqa miyaning o'rtasida orqa miya kanali bo'ladi.

Orqa miyani 3 xil parda o’rab turadi.
Ichkaridagi yumshoq parda
O’rtadagi to’r parda
Tashqaridan qattiq parda

Orqa miyaning markaziy qismi kul rang modda, pеrifеriyasida esa oq modda joylashganligi ko’ndalang kеsimidan ko’rinib turadi. Kul rang modda asab hujayralari tanalarining to’plami bo’lib, kapalak shaklidadir.

• Orqa miyaning markaziy qismi kul rang modda, pеrifеriyasida esa oq modda joylashganligi ko’ndalang kеsimidan ko’rinib turadi. Kul rang modda asab hujayralari tanalarining to’plami bo’lib, kapalak shaklidadir.
• Orqa miyaning atrofi kulrang modda bilan qoplangan.
• Kulrang moddaning oldingi tomondan turtib chiqqan joylari-oldingi shoxlari harakatlantiruvchi (efferent),
• orqa tomondagisi orqa shoxlari sezuvchi (afferent) nerv tola dеyiladi. .

Orqa miya 2 ta funksiya bajaradi

Reflektor
O’tkazuvchanlik

Спасибо за внимание

• Спасибо за внимание