Непрерывно-дискретные системы (обзор)

• O’zbekiston Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi
• Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti Elektroenergetika kafedrasi
• Tuzuvchi: аss. I.N.Karimov Qarshi-2018

• “Releli himoya va avtomatika”
• fanidan taqdimot slaydlari

13. Tokli uzish himoyasi

• Reja:
• Tokli uzish himoyasining ishlash printsipi.
• Bir tomonlama ta`minlanayotgan liniyalarda oniy ishga tushuvchi tokli uzish himoyasi.
• Tokli uzish himoyasining sxemalari.
• Selektivsiz tokli uzish himoyasi.
• Ikki tomonlama taminlanayotgan liniyalarda tokli uzish himoyasi.
• Saqlanish vaqtli tokli uzish himoyasi.

Tokli uzish himoyasining ishlash printsipi

• MTH ning asosiy kamchiligi saqlanish vaqtining kattaligidir. Shuning uchun ba`zi ob`yektlarni himoyalashda MTH lar saqlanish vaqtsiz ishga tushishga mo’ljallangan tokli uzish ximoyalari bilan birgalikda qo’llaniladi.
• Tokli uzish (TU) ximoyasi tokli himoyaning bir ko’rinishi bo’lib, tezkor ishga tushuvchi himoya xisoblanadi va ikkiga bo’linadi:
• Oniy ishga tushuvchi TU himoyasi;
• Saqlanish vaqtli (0.3-0.6 sek) ishga tushuvchi TU himoyasi.

Tokli uzish himoyasining ishlash printsipi

• TU himoyasida selektivlik himoyani ishga tushish tokini tanlash orqali amalga oshiriladi. Buning uchun himoyani ishga tushish toki himoya zonasining oxiridagi QT tokidan katta qilib tanlaniladi. QT toki QT nuqtasigacha bo’lgan qarshilik qiymatiga bog’liq va himoya o’rnatilgan joydan QT nuqtasi qancha uzoqda bo’lsa avariya toki shuncha kichik bo’ladi.

• bu yerda ЕT- sistema genaratorlarining EYUKi; хt va хLк – sistemaning va liniyaning QT nuqtasigacha bo’lgan qarshiligi; х0- liniyaning solishtirma qarshiligi; lк –liniyaning himoya o’rnatilgan joydan to QT nuqtasigacha bo’lgan uzunligi.

• Bu shartdan kelib chiqib:

• Bir tomonlama ta`minlanayotgan liniyalarda oniy ishga tushuvchi tokli uzish himoyasi

• Selektivlik shartiga asosan TU himoyasi M nuqtadan keyingi QT larda ishlamasligi kerak, bu shartni ta`minlash uchun himoyani ishga tushish toki M nuqtadagi QT tokidan katta bo’lishi kerak:

• Ihit > Iqt(м).

• Ihit=KzIqt(м)max.

• bu yerda Kz=1,21,3 – zaxira koeffitsiyenti.

• Bir tomonlama ta`minlanayotgan liniyalar uchun Iqt(M)max tarmoqdagi oldingi liniyaning boshlang’ich qismiga sodir bo’ladigan maksimal rejimadigi QT toki.
• Bundan kelib chiqadiki, TU himoyasi liniyaning bir qismini himoyalaydi.
• TU himoyasi bri tomonlama va ikki tomonlama ta`minlanayotgan radial tarmoqlarni himoyalashda qo’llaniladi.

• Bir tomonlama ta`minlanayotgan liniyalarda oniy ishga tushuvchi tokli uzish himoyasi

• L(3)tu va L(2)tu himoya zonalari hisoblansa, uch fazali QT da himoya zonani to’liq (katta qismini) qamrab oladi (L(3)tu), ikki fazali QT da esa himoya zonani bir qismini (L(2)tu) qamrab oladi. Bundan ko’rinadiki, TU himoasi tarmoqning parametriga va QT ning ko’rinishiga nisbatan himoyalanadigan liniyani ma`lum bir qismini himoyalaydi.

• Tokli uzish ximoyasini ishga tushish tokini tanlash

• Bir tomonlama ta`minlanayotgan liniyalarda oniy ishga tushuvchi tokli uzish himoyasi

• Himoyalanadigan zonani kattalashtirish va himoya sezgirligini oshirish uchun zaxira koeffitsiyentini kichik tanlash mumkin.
• Relelarning tipiga bog’liq xolda zaxira koeffitsiyentini quyidagicha bo’ladi:
• PT-40 relelar uchun Kz=1,2 - 1,3;
• PT-80 relelar uchun Kz=1,5 - 1,6;
• PTM relelar uchun Kz=1,8 - 2,0.
• Liniyaning boshi va oxiridagi QT toklari bir biridan qancha katta farq qilsa, TU ning himoya zonasi shuncha katta bo’ladi.

• Bir tomonlama ta`minlanayotgan liniyalarda oniy ishga tushuvchi tokli uzish himoyasi

• PUE talabiga asosan TU himoyasi himoya zonasining 20% dan ortig’ini qamrab olsa effiktiv xisoblanadi va qo’llaniladi.
• TU himoyasida tokli relening ishga tushish toki:

• TU himoyasi liniyaning faqat bir qismini himoyasini ta`minlay olgani uchun saqlanish vaqtsiz ishga tushadigan TU himoyasini yagona yoki asosiy himoya sifatida qo’llash mumkin emas.

• Bir tomonlama ta`minlanayotgan liniyalarda oniy ishga tushuvchi tokli uzish himoyasi

• Kuch transformatorini ta`minlayotgan EUL ni to’liq qamrab olish uchun TU himoyasining ishga tushish toki transformatorning PK qismidagi maksimal QT tokiga moslanadi. Bunda himoyani sezgirligi K2 nuqtadagi QT tokiga nisbatan baxolanadi.

• Bir tomonlama ta`minlanayotgan liniyalarda oniy ishga tushuvchi tokli uzish himoyasi