Нефть ва газни қайта ишлаш жараёнлари ва ускуналари Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий ўқув юртлари бакалавриатининг «Нефть ва нефть-газни қайта ишлаш технологияси»

3.4. АРАЛАШТИРИШНИНГ БОШҚА УСУЛЛАРИ

Циркуляцион аралаштириш. Суюқ муҳитни жадал аралаштириш учун циркуляцион насосдан фойдаланилади (3.5-расм). Суюқлик





3.5-расм. Циркуляцион аралаштиргичнинг схемалари:
а, б-циркуляцион насос билан; в-циркуляцион насос ва эжектор билан; 1-ускуна; 2-циркуляцион насос; 3-сочқич; 4-қувур; 5-эжектор.

ҳайдаладиган қувурлар горизонтал юзага нисбатан бироз қия қилиб, ускуна деворига урунма ҳолатида бирлаштирилади. Қувурларнинг учлари махсус насадкалар билан таъминланган бўлади. Насадкалар ёрдамида суюқлик ускунанинг ҳажми бўйича сочиб берилади. Циркуляцион насос сифатида марказдан қочма ва ингичка оқимли насослар ишлатилади. Насоснинг иш унумдорлиги кўпайган сари циркуляциянинг самарадорлиги ортади.

Турбулизаторлар ёрдамида аралаштириш. Суюқликни оқим бўйлаб кўп маротаба аралаштириш учун қувурларга ёки уларга жойлаштирилган аралаштиргичларга махсус турбулизаторлар ўрнатилади. Турбулизаторлар (бошқача қилиб айтганда статик аралаштиргичлар) қаторига диафрагмалар, оқим кесувчилар, яримта тўсиқлар, винтлар киради (3.6-расм). Турбулизаторларга кирганда оқим ўзининг қиймати ва йўналишини ўзгартиради. Аралаштиришнинг ушбу турида оқимнинг энергияси сарф бўлади. Турбулизаторлар ёрдамида олиб бориладиган аралаштириш кўп энергия талаб қилади. Бу усул суюқликлар ўзаро эрувчанлик хоссаларига эга бўлган ва аралашма компонентларининг қовушоқлиги нисбатан кам бўлган шароитда қўлланилади. Суюқлик оқими катта тезлик билан ҳаракат қилган



3.6-расм. Оқимда аралаштириш учун ишлатиладиган ускуналарнинг схемалари:
Киритилган қўшимча: а-диафрагма; б-яримта тўсиқлар; в-винт; г-ингичка оқимли аралаштиргичда винт; 1,2-аралашма компонентларининг кириши; 3 – аралашманинг чиқиши.

шароитда ва қувурнинг узунлиги нисбатан катта бўлганда турбулизаторлар ёрдамида аралаштириш мақсадига мувофиқ бўлади. Оқимнинг ўзида аралаштиришни ҳисоблаш пайтида турбулизаторлар маҳаллий қаршиликлар сифатида олинади.

Саноатнинг баъзи бир соҳаларида вибрацияли ва пульсацияли аралаштиргичлар ҳам ишлатилмоқда. Вибрацияли аралаштиргич диск шаклида бажарилган бўлиб, қайтарилма-илгарилма ҳаракат қилувчи вертикал ўқга бириктирилган бўлади. Пульсацион аралаштиргич эса газ оқимига импульс бериб турадиган пульсатор билан бириктирилган бўлади. Пульсацион ва вибрацион тебранишлардан фойдаланиш суюқ муҳитларда аралаштириш самарадорлигини оширишга олиб келади.