Neft va gazni qayta ishlash kimyoviy texnologiyasi

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI TOSHKENT KIMYO-TEXNOLOGIYA INSTITUTI “YOQILG’I VA ORGANIK BIRIKMALAR KIMYOVIY

TEXNOLOGIYASI” fakulteti

“NEFT VA GAZNI QAYTA ISHLASH KIMYOVIY

TEXNOLOGIYASI” kafedrasi

“MOYLAR VA MAXSUS SUYUQLIKLAR TEXNOLOGIYASI”
fanidan
KURS ISHI
Mavzu:.Moylarni ikki bosqichda deasfaltlash texnologiyasi

20-16gurux talabasi:Maxmatqobilov A.X _____ _ _

Ilmiy raxbar: Shapatov F.U _____ _ __

MUNDARIJA:

1. 
   KIRISH
   

2. 
   TEXNIK QISM (adabiy sharh):
   

3. 
   TEXNOLOGIK QISM
   

4. 
   HISOBLASH QISMI
   

5. 
   XULOSA
   

6. 
   ADABIYOTLAR RO’YXATI
   

O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishi bo’yicha Harakatlar strategiyasiga muvofiq, neft-gaz sanoati sohasida ham qator o’zgarishlar amalga oshirildi. Jumladan, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 30 iyundagi «Neft-gaz sohasining boshqaruv tizimini takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida»gi qarori bilan “O’zbekneftgaz” aktsiyadorlik jamiyati faoliyati takomillashtirildi.
Uglevodorod xomashyosini qazib olishni ko’paytirishning 2021 yilgacha bo’lgan dasturi va uni amalga oshirish mexanizmlari tasdiqlandi.
Mamlakatimizda yer osti boyliklari ko’p. Ularni o’zlashtirish va qayta ishlash bo’yicha yangi tizim yaratildi.
Geologiya-qidiruv ishlari davlat dasturiga muvofiq, yangi konlar ochish orqali 2020 yilda tabiiy gaz zaxirasini 57 milliard kub metrga, neft va kondensat zaxirasini 3,6 million tonnaga ko’paytirish rejalashtirilgan. Joriy yilda 63 milliard kub metr tabiiy gaz, 3 million tonna neft va kondensat qazib olishni ta’minlash uchun 255 ta yangi quduq va 26 ta yangi texnologik ob’ektni qurish ishlarini yakunlandi.
“O’zbekneftgaz” AJ tomonidan 2 milliard 756 million dollarlik 24 ta investitsiya loyihasi amalga oshirilishi rejalashtirilgan. Bu mablag’ lar Jizzax neftni qayta ishlash zavodini bunyod etish va zamonaviy texnologiyalar bilan ta’minlash, Qandim gazni qayta ishlash kompleksining 2-navbati va Qandim konlar guruhini jihozlash, Sho’rtan gaz-kimyo majmuasida sintetik suyuq yoqilg’i ishlab chiqarish, Surxondaryodagi “Mustaqillikning 25 yilligi” konida qidiruv ishlarini olib borish va texnik-iqtisodiy asoslarini ishlab chiqish kabi loyihalarga yo’naltiriladi. Mazkur 24 yirik loyihaning 9 tasi bu yil amalga oshirildi.
Sohaning logistika yo’nalishlarini diversifikatsiya qilish, xomashyo importi va mahsulot eksporti narxlarining arzonroq bo’lishini kafolatlaydigan transport yo’laklari va tariflarini aniqlash, energiya iste’molini tejash va muqobil energiya manbalaridan foydalanishni kengaytirish masalalariga e’tibor qaratilmoqda.
Xorijiy kompaniyalar bilan hamkorlikda yuqori va o’rta bosimli gaz taqsimot tizimini rivojlantirish, shuningdek, iste’molchilarning energiya resurslaridan
samarali foydalanish madaniyatini oshirish yuzasidan kupgina tadbirlar amalga oshirilmoqda. Neft-gaz sohasini 2030 yilgacha rivojlantirish kontseptsiyasini ishlab chiqildi, “O’zbekneftgaz” aktsiyadorlik jamiyatining kredit reytingini aniqlash ishlarini jadallashtirish bo’yicha ham vazifalar amalga oshirilmoqda. O`zbekiston Respublikasi mustaqil rivojlanish yo`li bilan dadil ketayapti. Bugun mamlakatimizda makroiqtisodiy va moliyaviy barqarorlikka erishildi, tarkibiy o`zgarishlar dasturi amalga oshirilmoqda, ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish bilan birga tubdan qayta qurilmoqda, yangi sohalar yuzaga keltirilayapti. Iqtisodiyotni keyingi barqaror va dinamik o`sishi uchun kerakli poydevor va sharoitlar yaratilmoqda.
Prezidentimiz tashabbusi bilan iqtisodiyotni erkinlashtirish, uning barcha sohalarini, jumladan, neft-gaz tarmog’ini yanada rivojlantirishga xizmat qiladigan qulay sarmoyaviy muhit yaratishga alohida e`tibor qaratilmoqda. Sohada yangi inshootlarni barpo etish, ishlab chiqarish samaradorligini oshirish, ichki bozorda mahalliy mahsulotlar ulushini ko`paytirish, mahalliylashtirishni kengaytirish, korxonalarni rivojlanishi uchun qulay sharoit, imkoniyat va imtiyozlar yaratilmoqda. Bu o`lkaga tabiat mo`l-ko`l in`omlar berilgan. Amudaryo va Sirdaryo oralig’iga joylashgan O`zbekiston o`z tabiiy – iqlimiy sharoitlari bo`yicha Markaziy Osiyoning eng qulay regionlaridan biridir. O`zbekiston o`ta boy mineral- xom ashyo resurslariga, ham ega. Uning sahnida Mendeleev jadvalidagi hamma kimyoviy elementlar mavjud.
Hozirgi vaqtda dunyoda neft, tabiiy gaz, ko`mir va uran asosiy energiya manbalari hisoblanadi. Tinimsiz qazib olish hisobiga esa ularning zaxirasi yildanyil kamayib bormoqda. Olim va mutaxassislar shu tarzda ishlatilgan taqdirda, dunyodagi neft’ zaxiralari 45-50 yilga, tabiiy gaz zaxiralari 70-75 yilga, tosh ko`mir zaxiralari 165-170 yilga, qo`ng’ir ko`mir zaxiralari 450-500 yilga etishini ta`kidlashmoqda. Shunisi aniqki, bu konlar tugagach, ularni qayta tiklab bo`lmaydi. . Olim va mutaxassislar shu tarzda ishlatilgan taqdirda, dunyodagi neft’ zaxiralari 45-50 yilga, tabiiy gaz zaxiralari 70-75 yilga, tosh ko`mir zaxiralari 165-
170 yilga, qo`ng’ir ko`mir zaxiralari 450-500 yilga etishini ta`kidlashmoqda.
Shunisi aniqki, bu konlar tugagach, ularni qayta tiklab bo`lmaydi. O`zbekiston qimmatli mineral-xom ashyo resurslariga juda boy bo`lib, uning sarhadlarida Mendeleev davriy jadvalidagi barcha kimyoviy elementlar mavjud. Vatanimiz hozirgi kunda oltin zahiralari bo`yicha jahonda 4 o`rinni, uni qazib olish bo`yicha – ettinchi, paxta tolasi ishlab chiqarish bo`yicha – birinchi, eksporti bo`yicha – ikkinchi o`rinlarni, uran zaxirasi bo`yicha ettinchi va mis zahirasi bo`yicha o`ninchi o`rinlarni egallaydi.
O`zbekiston rangli va nodir – er metallari, neft, gaz, qurilish materiallari, fosforitlar, turli tuzlar, kvarts va boshqa foydali qazilmalarni katta zahiralariga ega bo`lib, hozirda ularni qayta ishlashda ko`plab ishlar amalga oshirilmoqda. Neft va gaz sanoati mamlakatimiz iqtisodiyotining etakchi tarmoqlaridandir. O`zbekiston dunyo mamlakatlari orasida tabiiy gaz qazib olish bo`yicha etakchi o`rinlardan birida turadi. Keyingi yillarda O`zbekiston neft va gaz sanoatida tub o`zgarishlar amalga oshirildi. Mamlakatimiz gaz, polietilen va qayta ishlangan neft mahsulotlarining yirik eksportchisiga aylandi. Neft-gaz sanoati sohasida 2013 yilning o`zida 2,8 milliard AQSH dollaridan ziyod investitsiya o`zlashtirildi. Bu rejalashtirilgan ko`rsatkichlardan 11 foizga ko`pdir.
Jahon miqyosidagi loyihalar ishlab chiqilib, hayotga muvaffaqiyatli tatbiq etilmoqda. Masalan, jahon neft-gaz sohasidagi eng yirik loyihalardan biri Surg’ il koni negizida bunyod etilayotgan Ustyurt gaz-kimyo majmuasidir. Janubiy koreyalik hamkorlar bilan amalga oshirilayotgan ushbu loyihaning umumiy qiymati 3,9 milliard AQSH dollarini tashkil etadi. Uning amalga oshirilishi yiliga 4,5 milliard kub metr tabiiy gazni qayta ishlash hisobidan 3,7 milliard kub metr gaz, 387 ming tonna polietilen, 83 ming tonna polipropilen, 102 ming tonna piroliz benzini va boshqa mahsulotlar ishlab chiqarish imkonini beradi.
O`zbеkistоn Rеspublikаsi Vаzirlаr mахkаmаsi tоmоnidаn 2005 yilgаchа yangi nеft vа gаz kоnlаrini kidirib tоpish vа ishgа tushirish юzаsidаn mахsus kаrоr kаbul kilinib, jumlаdаn kuyidаgilаr bеlgilаngаn:

1. 
   2005 yilgаchа chukur burgilаsh хаjmini yiligа 200 ming mеtrgа ееtkаzish.
   
2. 
   idirish, rаzvеdkа jаrаyonlаridа yangi, zаmоnаviy tехnоlоgiyalаrni ko`llаsh.
   
3. 
   Yangi burgilаsh kurilmаlаrini ishlаb chikаrishgа оlib kirish
   
4. 
   Kuduklаrni tаdkikоt kilishning zаmоnаviy usullаrini yarаtish. Rеspublikаdа gаzni kаytа ishlаsh аsоsаn «Mubоrаk gаzni kаytа ishlаsh» zаvоdi,
   

«Sho`rtаn nеftgаz» АJ vа «Sho`rtаn gаz-kimyo» mаjmuidа аmаlgа tushirilаdi.
«Mubоrаk gаzni kаytа ishlаsh» zаvоdidа kuyidаgi gаzni kаytа ishlаsh jаrаyonlаri аmаlgа оshirilаdi: - sеlеktiv mеtildiеtаnоlаmin аbsоrbеnti yordаmidа kаzib оlinаyotgаn gаzni аbsоrbtsiоn usulidа tоzаlаsh; - turgun bo`lmаgаn gаz kоndеnsаtidаn rеktifikаtsiya оrkаli suюltirilgаn gаzni аjrаtib оlish - Klаus vа bеvоsitа оksidlаsh usuli bilаn оksidlаngаn gаzdаn оltingugurtni аjrаtib оlish.
«Mubоrаk gаzni kаytа ishlаsh» zаvоdidа 24 mlrd. m3 dаn оrtik kаzib оlingаn tаbiiy gаz kаytа ishlаnаdi.
Оltingugurtdаn tоzаlаsh uchun mo`ljаllаngаn yangi blоklаrni ko`rish оrkаli zаvоdning bundаy kuvvаtini оshirish mo`ljаllаngаn. «SHo`rtаn gаz-kimyo» mаjmuining kuvvаti yiligа 4,5 mlrd. m3 gаzni kаytа ishlаsh vа kuyidаgi mахsulоtlаrni ishlаb chikаrish kuvvаtigа egа: - yiligа 125 ming tоnnа pоlietilеn. - yiligа 137 ming tоnnа suюltirilgаn gаz. - yiligа 130 ming tоnnа еngil gаz kоndеnsаti. - yiligа 4,2 mlrd. m3 yonuvchi gаz. - yiligа 4 ming tоnnа оltingugurt. YOnuvchi gаz mаgistrаl kuvurlаr оrkаli istе`mоlchilаrgа ееtkаzib bеrilаdi.
«SHo`rtаn gаzkimyo» mаjmui 150 turdаn оrtik юkоri, o`rtа vа pаst bоsimgа chidаmli pоliеtilеn ishlаb chikаrish imkоniyatigа egа. Ulаr kаbеl sаnоаti uchun kоplаr, ishlаb chikаrish uchun lеntаlаr yasаsh хаmdа оzik-оvkаt mахsulоtlаrini vа bоshkа mахsulоtlаrni kаdоklаsh uchun ishlаtilаdi.
O`zbekiston qimmatli mineral-xom ashyo resurslariga juda boy bo`lib, uning sarhadlarida Mendeleev davriy jadvalidagi barcha kimyoviy elementlar mavjud. Vatanimiz hozirgi kunda oltin zahiralari bo`yicha jahonda 4 o`rinni, uni qazib olish bo`yicha – ettinchi, paxta tolasi ishlab chiqarish bo`yicha – birinchi, eksporti bo`yicha – ikkinchi o`rinlarni, uran zaxirasi bo`yicha ettinchi va mis zahirasi bo`yicha o`ninchi o`rinlarni egallaydi.
O`zbekiston rangli va nodir – er metallari, neft, gaz, qurilish materiallari, fosforitlar, turli tuzlar, kvarts va boshqa foydali qazilmalarni katta zahiralariga ega bo`lib, hozirda ularni qayta ishlashda ko`plab ishlar amalga oshirilmoqda. Neft va gaz sanoati mamlakatimiz iqtisodiyotining etakchi tarmoqlaridandir. O`zbekiston dunyo mamlakatlari orasida tabiiy gaz qazib olish bo`yicha etakchi o`rinlardan birida turadi. Keyingi yillarda O`zbekiston neft va gaz sanoatida tub o`zgarishlar amalga oshirildi.
Mamlakatimiz gaz, polietilen va qayta ishlangan neft mahsulotlarining yirik eksportchisiga aylandi. Neft-gaz sanoati sohasida 2013 yilning o`zida 2,8 milliard AQSH dollaridan ziyod investitsiya o`zlashtirildi. Bu rejalashtirilgan ko`rsatkichlardan 11 foizga ko`pdir. Jahon miqyosidagi loyihalar ishlab chiqilib, hayotga muvaffaqiyatli tatbiq etilmoqda. Masalan, jahon neft-gaz sohasidagi eng yirik loyihalardan biri Surg’ il koni negizida bunyod etilayotgan Ustyurt gaz-kimyo majmuasidir.
Janubiy koreyalik hamkorlar bilan amalga oshirilayotgan ushbu loyihaning umumiy qiymati 3,9 milliard AQSH dollarini tashkil etadi. Uning amalga oshirilishi yiliga 4,5 milliard kub metr tabiiy gazni qayta ishlash hisobidan 3,7 milliard kub metr gaz, 387 ming tonna polietilen, 83 ming tonna polipropilen, 102 ming tonna piroliz benzini va boshqa mahsulotlar ishlab chiqarish imkonini beradi.